جایگاه دانش بومی درزمینه بحران ها و چالش های زیست محیطی

نقش دانش بومی در بحث مدیریت بحران های زیست محیطی و منابع طبیعی حائز اهمیت هست. ارزش های بومی بستری هستند که می توان از آن ها در کنار دیدگاه ها و روش های نو در راستای استفاده ی چندمنظوره و بهینه از منابع و همچنین کاهش اثرات بحران های زیست محیطی استفاده نمود. درواقع نقش دانش بومی درزمینه منابع طبیعی و محیط زیست، منحصربه فرد است. دانش بومی را می توان مکمل دانش نوین دانست و با ترکیب این دو می توان به هدف هایی دست یافت که با هرکدام از آن ها به تنهایی نمی توان رسید. دانش بومی خود را به عنوان یک گزینه عملی برای توسعه مقرون به صرفه و پایدار معرفی کرده است، به ویژه در کشورهای آسیای غربی ازجمله ایران، جایی که نیاز به حفظ منابع طبیعی به خصوص آب وجود دارد. به عنوان مثال، بسیاری از مطالعات نشان می دهند که استفاده از دانش فنی بومی به سمت شیوه های مدیریت منابع، گزینه ای ارزشمند برای اقتصادهای نوظهور برای به حداقل رساندن اثرات خشک سالی هست. این سیستم دانش منعکس کننده مهارت های سازگاری جوامع محلی با محیط در هنگام بحران ها و چالش های زیست محیطی است. این مقاله با روش مروری و تحلیل محتوا ضمن پرداختن به مفهوم دانش بومی در پی کشف نقش، جایگاه و چگونگی اثربخش تر شدن دانش بومی در مواقع ظهور بحران ها و همچنین پیشگیری و آمادگی قبل از وقوع بحران های زیست محیطی هست. بحران های زیست محیطی در آینده به کشمکش و بحران های میان اقوام یک کشور، کشورهای درون منطقه ای و نهایتا مناطق جهان تبدیل خواهد شد که باید دید تاثیر دانش بومی و نقش جوامع محلی در حل این تعارضات چگونه خواهد بود؟! بحران های زیست محیطی و کاهش شدید منابع طبیعی که اغلب آن ها نشاءت گرفته از رفتار نادرست انسان با محیط زیست می باشند در آینده موجب بسیاری از درگیری های قومی و همچنین منطقه ای خواهد شد و بسیاری از روابط، تنش های قومی، منطقه ای و جهانی بر مبنای این بحران ها در حال شکل گیری و گسترش است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که توجه مجدد به دانش بومی، نظام های سنتی بهره برداری و مدیریت گروهی و تجربه مردم محلی در کنار دانش رسمی و تلفیق این دو باهم اهمیت بسیاری در تسهیل تعاملات انسان و طبیعت و درنتیجه کاهش قابل توجه بحران های زیست محیطی و مدیریت هرچه بهتر آن ها را دارد.

کلیدواژه ها:

دانش بومی ، دانش رسمی ، مدیریت بحران ، بحران زیست محیطی