بررسی جغرافیای تاریخی ایل بختیاری در دوره سلطنت قاجار

؛ «بختیاری» نام منطقه ای در جنوب غربی فلات ایران است، این خطه کوهستانی از شمال به لرستان و از غرب به خوزستان و خلیج فارس و از شرق به اصفهان و از جنوب به کهگیلویه محدود است. این سرزمین در امتداد رشته کوه های زاگرس مرکزی واقع شده و از روزگار قدیم محل اسکان و ییلاق و قشلاق ایل کوچ نشینی است با همین عنوان. در تاریخ معاصر، نفوذ سیاسی و قدرت گیری بختیاری ها از زمان شاه عباس صفوی شروع و در اواسط سده نوزدهم میلادی با تشکیل اتحادیه یا کنفدراسیون بختیاری به اوج خود رسید. در برهه مذکور اتحادیه بختیاری شامل دو شاخه هفت لنگ و چهار لنگ است که به تناوب یک خان به عنوان ایلخانی قدرت را در اختیار داشت. با تزاید قدرت بختیاری ها در دوره قاجار کشمکش و اختلاف با حکومت مرکزی به بالاترین حد خود رسید و در چند مورد حکومت ناچار به سرکوب خشن طوایف بختیاری گردید. از جمله ظل السلطان دستور قتل حسینقلی ایلخانی بختیاری را صادر و باعث ایجاد خصومت های بعدی گردید. از سوی دیگر در همین عصر قاجار انبوهی از ماموران، پزشکان و جهانگردان خارجی از جمله لایارد، بیشوب، راولینسون، دالمانی، دوبد، مکبن روز و کلود انه از سرزمین بختیاری بازدید و اطلاعت ذی قیمتی در خصوص قلمرو، زبان، نژاد، جمعیت، دین و ساختار سیاسی و اجتماعی ایل بختیاری به یادگار گذاشتند. از این رو در مقاله حاضر تلاش می شود بر پایه اطلاعات مسطور در همین سفرنامه ها و به کمک تواریخ محلی مانند تاریخ بختیاری سردار اسعد و سایر منابع کتابخانه ای توصیفی دقیق و روشنی از جغرافیای تاریخی سرزمین بختیاری در عصر قاجار ارائه گردد.

کلیدواژه ها:

جغرافیای تاریخی ، بختیاری ها ، دوره قاجار ، قلمرو ، نژاد ، جمعیت ، تقسیمات