الهه شمس نجف آبادی - دکتری پژوهش هنر، دانشگاه هنر اصفهان

پارادایم به عنوان روشی برای دیدن جهان، بیانگر باورها و ارزشهای محققان در مورد جهان، نحوه تعریف آنها از جهان و نحوه کار آنها است. پارادایم را میتوان نظام یا جهانبینی اساسیای دانست که محقق را نه تنها در انتخاب روش، بلکه در راههای هستی شناختی و معرفت شناختی بنیادی هدایت میکند. پارادایم اتخاذ شده، براساس مواضع هستی شناسی و معرفت شناسی خود تحقیقات محققین را هدایت میکند که شامل روش های جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها است و پیامدهای مهمی برای هر تصمیمی که در فرآیند تحقیق گرفته میشود، دارند. این مقاله به بررسی انتقادی پارادایم های تفسیری، پوزیتیویستی و انتقادی میپردازد و مواضع هستی شناختی و معرفت شناختی آنها را توضیح میدهد. همچنین روشها، رویکردها و روش های مختلف تحقیق را دیقا تعریف و بررسی میکند.نتیجه نشان داد که پارادایم اتخاذ شده توسط محقق براساس هستی شناسی ها و معرفت شناسی های خاص خود به روش شناسی و نتایج خاص خود می انجامد. همانطور که پارادایم پوزیتیویستی با باور به واقعیتی واقعی که به طور عینی داده شده و قابل اندازه گیری با روشهایی عینی و قابل سنجش است به روش شناسی های کمی و در نهایت اهداف پیش بینی پذیر، کنترل شونده و تعمیم یابنده منجر میشود. در مقابل پارادایم های تفسیری و انتقادی به واقعیت های چندگانه باور دارد بدین معنا که معنای جهانی که فرد تجربه میکند تحت تاثیر عواملی مانند موقعیت سیاسی و اجتماعی، جنسیت، نژاد، طبقه، گرایش جنسی، ملیت، ارزش های فردی و فرهنگی قرار میگیرد. از این جهت روش شناسی مورد استفاده در این پارادایم ها نتیجه برخورد و نگرش متفاوت افراد مختلف به این واقعیت ها از زوایای مختلف خواهد بود. بر این اساس آنان معتقدند که همیشه نوعی شکاف بین داده هایی که جمع آوری میشوند و واقعیتی که قرار است آنها را نشان دهند، وجود خواهد داشت . پارادایم انتقادی نیز با روش شناسیای دی الکتیکی، محقق را ملزم میکند که سوژه ها را با هدف ایجاد تغییری در دیدگاه آنها نسبت به نظام های اجتماعی که آنها را از نیازهای فکری و اجتماعی محروم نگه دارد، وارد گفتوگو کند

پارادایم، هستی شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی، پوزیتیویسم، تفسیرگرایی، انتقادی