ارزیابی محصول ماهواره‎ای CHIRPS در بررسی روند تغییر بارش‎های جنوب شرق ایران

کاهش قابل ملاحظه حجم آب دو تالاب مهم هامون و جازموریان در منطقه خشک جنوب شرق کشور تبعات اقتصادی، اجتماعی و محیط‎زیستی متعددی را به دنبال داشته است. با اینکه کاهش آب این دو تالاب تحت تاثیر عوامل اقلیمی و انسانی است، اما اغلب تغییرات اقلیمی به ویژه کاهش بارش به عنوان عامل اصلی در نظر گرفته می‎شود. بنابراین در این مطالعه، روند تغییرات بارش در منطقه جنوب شرق کشور با استفاده از محصول ماهواره‎ای CHIRPS مورد بررسی قرار گرفت. برای ارزیابی دقت CHIRPS در مقایسه با داده‎های بارش ایستگاه‎ها ازشاخص‎های طبقه بندی آماری شامل احتمال آشکارسازی (POD)، نرخ هشدار اشتباه (FAR) و شاخص آستانه موفقیت (CSI) و معیارهای خطاسنجی شامل ضریب تبیین (R۲)، ضریب همبستگی پیرسون (PCC)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین خطاها (ME) در سه مقیاس زمانی روزانه، ماهانه و سالانه استفاده شد. نتایج نشان داد که این محصول در ردیابی تعداد روزهای بارانی و غیربارانی از دقت مناسبی برخوردار نیست (POD و CSI کمتر از ۲/۰ و FAR بیشتر از ۶/۰). این محصول تخمین دقیقی از بارش روزانه ارائه نمی‎کند (R۲ کمتر از ۲/۰ و PCC کمتر از ۴/۰)، اما در مقیاس ماهانه و سالانه از دقت نسبتا مناسبی برخوردار است (R۲ بیشتر از ۶/۰ و PCC بیشتر از ۸/۰). بررسی روند بارش در منطقه جنوب شرق کشور نشان داد که به طور کلی مقدار بارش در مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه در ۴۰ سال گذشته افزایشی بوده است و یا در صورت کاهشی بودن، کاهش آن معنی دار نبوده است. بر این اساس کاهش سطح آب تالاب‎ها نمی‎تواند تنها ناشی از تغییرات بارش باشد و باید نقش سایر عوامل و به‎ویژه فعالیت‎های انسانی را نیز در نظر گرفت.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، خشکسالی ، بارش ، CHIRPS