شیرین فرزادفر
غلامحسین مصاحبی
علی آهون منش - دانشگاه صنعتی اصفهان
مینا کوهی حبیبی
رضا پوررحیم - Researcher
کازوساتو اوشیما
علیرضا گلنراقی

به منظور تعیین پراکنش و مطالعه برخی خصوصیات بیولوژیکی و مولکولی جدایه های ایرانی ویروس موزائیک کلم گل (Cauliflower mosaic virus-CaMV)، از ۳۲ مزرعه کلم گل (Brassica oleracea var. botrytis) واقع در ۶ استان کشور بازدید به عمل آمد. نمونه برداری در فصول مختلف انجام و مجموعا ۳۲۳ نمونه برگی کلم گل علائم دار جمع آوری گردید. این نمونه ها با روش سرولوژیکی الایزا و به کمک آنتی بادی اختصاصی CaMV مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج آزمون سرولوژیکی با استفاده از آزمون های بیولوژیکی و نیز واکنش زنجیره ای پلی مراز مورد تایید قرار گرفت. بر اساس آزمون الایزا، ۲۹۲ نمونه کلم گل (۴/۹۰ درصد) به CaMV آلوده بودند. میزان آلودگی در مزارع نمونه برداری شده بین ۶/۶۳ تا ۱۰۰ درصد متفاوت بود. خصوصیات بیولوژیکی ۲۱ جدایه از مناطق مختلف و با شدت علائم متفاوت، بر اساس بیماریزایی آن ها روی شلغم (Brassica rapa)، داتوره (Datura stramonium) و کلم قمری (Brassica oleracea var. gongylodes) مورد مطالعه قرار گرفت. این جدایه ها روی شلغم علائم متفاوتی شامل لکه های موضعی و پس از آن رگ روشنی، موزائیک، رگ نواری، چین خوردگی و بازماندن از رشد ایجاد نمودند. شدت علائم سیستمیک ایجاد شده بسته به جدایه مورد بررسی متفاوت بود. برخلاف شلغم، علائم ایجاد شده در کلم قمری محدود به برگ های پایینی و مایه زنی شده بود و شدت علائم نیز در مقایسه با شلغم بسیار خفیف تر بود. تمامی گیاهان کلم قمری مایه زنی شده با جدایه های مورد نظر حالت بهبودی نشان داده و علائم در برگ های بالایی مشاهده نشد. یازده جدایه در گیاه داتوره نیز لکه های موضعی ایجاد نموده و دو جدایه علاوه بر ایجاد لکه موضعی، این میزبان را بصورت سیستمیک آلوده نمودند. همه ۲۱ جدایه CaMV با شته سبز هلو (Myzus persicae) منتقل گردیدند. برای تجزیه مولکولی و رسم درخت تبارزایی، ژن شماره شش (ORFVI) مربوط به نه جدایه با استفاده از آغازگرهای اختصاصی، تکثیر و تعیین ترادف گردید. نتایج بدست آمده، نشان دهنده یکنواختی بالای این ناحیه (۹/۹۶ تا ۱۰۰ درصد) در بین جدایه های ایرانی بود. مقایسه این ترادف ها با ترادف های موجود در بانک ژن نشان داد که این جدایه ها دارای بیشترین یکنواختی (۱/۹۶ تا ۷/۹۶ درصد) با جدایه D/H (از مجارستان) می باشند. بر اساس تجزیه تبارزایی، جدایه های ایرانی مورد مطالعه در گروه جدایه های غیر آمریکای شمالی و در یک شاخه جداگانه قرار گرفتند. همچنین با استفاده از آنزیم برشی Hpy۹۹I، جدایه های ایرانی مورد مطالعه از سایر جدایه های خارجی، کاملا تفکیک شدند.  

Cauliflower mosaic virus, Caulimovirus, ORF VI, nucleotide sequencing, DNA viruses, Crucifer viruses