بررسی نوسانات جمعیتی و توزیع فضایی سفید بالک هایBemisia tabaci وBemisia argentifolii و زنجرک Empoasca decipiensروی بادمجان در منطقه ورامین

سفید بالک های Bemisia tabaci و Bemisia argentifolii و زنجرک Empoasca decipiens از آفات مهم و پلی فاژ برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی مهم در ایران و بسیاری از نقاط جهان به ویژه در مناطق گرمسیری می باشد. دو گونه سفید بالک در مرحله بلوغ بسیار به هم شبیه بوده و امکان جداسازی آن ها به خصوص در شرایط صحرایی امکان پذیر نبود، بنابراین تراکم جمعیت و الگوی توزیع فضایی سفید بالک به صورت مخلوطی از دو گونه B. tabaci و B. argentifolii در کنار زنجرک E. decipiens  در سال زراعی ۱۳۸۵ به صورت هفتگی روی بادمجان در منطقه ورامین مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین الگوی توزیع فضایی از شاخص تجمع (k)، شاخص پراکندگی (ID)، میانگین تجمعی للوید (m*) و نسبت m*/m، شاخص موریسیتا (Iδ) و روش رگرسیونی (تیلور و آیوائو) استفاده شد. با استفاده از شاخص تجمع و ضرایب روش های رگرسیونی تیلور و آیوائو، برنامه نمونه برداری ارتقا داده شد. سفید بالک ها با یک هفته تاخیر نسبت به زنجرک در اواخر اردیبهشت ماه ظاهر شدند. بیشترین میزان جمعیت، ۸۹/۴ سفید بالک در هر برگ در اواسط خرداد و ۶۹/۶ زنجرک در هر برگ در اواسط مرداد ماه به دست امد. هم جمعیت مخلوط سفید بالک و هم جمعیت زنجرک بتدریج در اواسط مهر ماه به صفر رسید. تمام روش های مورد استفاده به جز شاخص پراکندگی برای سفید بالک موید تجمعی بودن هم سفید بالک و هم زنجرک بودند، اما شاخص پراکندگی توزیع تصادفی را برای سفید بالک نشان می داد. تعداد نمونه مناسب با استفاده از فرمول عمومی آن به ترتیب ۳۸ و ۲۰ واحد نمونه برداریبا درصد خطای ۲۰٪ برای سفید بالک و زنجرک بود که ارتقا برنامه نمونه برداری بر اساس شاخص k به ۳۷/۱۰۳ و ۴۲/۱۵۸، بر اساس ضرایب تیلور ۹۸/۱۴ و ۸۸/۰ و براساس ضرایب آیوائو ۳۹/۱۴۹ و ۳۵/۶۳ واحد نمونه برداری به ترتیب برای سفید بالک و زنجرک به دست آمد، تفاوت در تعداد نمونه ها بر اساس شاخص های مختلف ممکن است به علت تفاوت در دقت آن شاخص ها باشد. تعیین برنامه نمونه برداری و الگوی توزیع فضایی یک آفت می تواند در طراحی و اجرای برنامه های مدیریت تلفیقی آفات موثر واقع شود.

کلیدواژه ها:

Bemisia tabaci ، Bemisia argentifolii ، Empoasca decipiens ، تغییرات جمعیت ، الگوی توزیع فضایی ، ارتقا برنامه نمونه برداری