ابوالقاسم خالقی زاده - آزمایشگاه پرندگان، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، تهران
محمد جاویدکار - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل، زابل

دلیجه کوچک (Falco naumanni) از پرندگان شکاری خانواده بازها (Falconidae) می باشد که معمولا به صورت گروهی زندگی می کنند. به منظور بررسی جمعیت این دلیجه، ابتدا در استان های تهران و گلستان، محل های تجمع و کلونی های زادآور این پرندگان مشخص و اندازه جمعیت آن ها با استفاده از روش شمارش نقطه ای (Point count) پرندگان بعد از یافتن آشیانه ها (nest-finding) در بهار سال های ۸۶-۱۳۸۵ انجام شد. بر اساس نتایج این بررسی به طور کلی جمعیت دلیجه کوچک در استان های تهران و گلستان حدود ۲۷۰ بهله در ۶ زیرجمعیت تعیین شد که عبارت بود از: نیاوران ۱۲ بهله، اطراف سد لتیان ۱۴ و استان گلستان در مناطق کلاله ۳۵، گمیشان ۷۰، بندرترکمن ۵۰، خواجه نفس ۱۸ بهله. پس از تعیین این محل ها، تعداد ۲۳۹ ریمه از ناحیه لتیان و ۱۱۸ ریمه از ناحیه بندرترکمن جمع آوری شد. پس از انتقال ریمه ها به آزمایشگاه، ریمه ها با خیساندن از طریق الکل صنعتی از هم باز شده و بقایای محتویات جانوری موجود در ریمه ها تفکیک و شناسایی شد و درصد حضور هر ماده غذایی در میان کل ریمه ها برای دو ناحیه مهم لتیان و بندر ترکمن مورد محاسبه قرار گرفت. بر اساس بقایای موجود، محتویات قابل شناسایی به گروه هایی از قبیل سوسک ها، ملخ ها، مورچه ها، پرندگان، جوندگان و دیگر پستانداران کوچک تقسیم شد. در ناحیه لتیان، ملخ ها در ۳۲%، سوسک ها در ۲۱% و مورچه ها در ۹% از کل ریمه ها حضور داشتند در حالی که در ناحیه بندرترکمن ملخ ها در ۷۱%، سوسک ها در ۳۱% و مورچه ها در ۴% از کل ریمه ها حضور داشتند. بقایای جوندگان و حشره خورها در ۸/۱۸% از ریمه های لتیان حضور داشتند که ترکیب کلی جوندگان شامل جرد Meriones sp. (۴۹%)، موش صحرایی Apodemus sp. (۲۱%)، ول Microtus sp. (۱۱%)، هامستر Calomyscus sp. (۴%)، هامستر خاکستری Cricetulus migratorius (۲%) و موش خانگی  Mus sp.(۲%) بود. همچنین حشره خوارهای Crocidura sp. ۲% و حشره خوارهای ناشناخته از خانواده Soricidae ۹% از طعمه های پستانداران کوچک را تشکیل می دادند. در بندرترکمن بقایای حلزون ها (۵%) پستانداران (۴%)، پرندگان (۳%)، دوزیستان و خزندگان (۳%)، خفاش ها (۱%) و گوش خیزک ها (۱%) هم یافت شد. برخی از جوندگان و حشره خورهای شناسایی شده در این پژوهش قبلا در لیست طعمه های خورده شده توسط این گونه در منطقه پاله آرکتیک غربی قرار نداشتند که عبارت بودند از ول Microtus sp.، جرد Meriones sp.، حشره خور Crocidura sp.، هامستر خاکستری Cricetulus migratorius وCalomyscus.

دلیجه کوچک, Falco naumanni, ریمه, جوندگان, حشرات, راست بالان, ایران