بابک حیدری علیزاده - استادیار، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
علی اکبر کیهانیان - دانشیار، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

مگس میوه زیتون Bactrocera oleae (Rossi) از آفات مهم زیتون می باشد و هم اکنون حسب شرایط آب و هوایی خسارت قابل توجهی به محصول زیتون وارد می نماید. در این تحقیق، ماده جلب کننده مگس میوه زیتون به نام شیمیایی (olean) ۱,۷-dioxaspiro[۵.۵]undecane از گروه ترکیبات جلب کننده ای است طی چندین مرحله شیمیایی با موفقیت ساخته شد. این ترکیب جلب کننده حلقوی ابتدا از واکنش شیمیایی بین الکل محافظت شده ۳-بوتین-۱-ال و گاما-والرولاکتون بدست آمد و سپس محصول با احیای کاتالیستی هیدروژنه شده و بعد از قرار گرفتن تحت شرایط اسیدی به olean تبدیل گردید. قدرت جلب کنندگی فرومون سنتز شده مگس میوه زیتون، Bactrocera oleae ، با دز های ۱، ۲، ۵، ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم در مقایسه با فرومون خارجی اگریسنس در ۴ تکرار در یک باغ زیتون به مساحت ۳ هکتار در منطقه کلج (طارم سفلی- قزوین) ارزیابی شد. تله های چسبی زرد رنگ در قسمت میانی و سمت جنوبی درخت ها و به فاصله حداقل ۱۰۰ متری از هم دیگر نصب شد. فرومون ها به مدت یک ماه در باغ نصب و میزان شکار مگس هر هفته شمارش وهمزمان تله چسبی به طور هفتگی تعویض گردید. تجزیه واریانس داده های این آزمایش نشان می دهد که در طی دو هفته اول میزان جلب تله های تولید شده با دز های ۵۰ و ۱۰۰ با نمونه خارجی اختلاف معنی داری ندارد و بیشترین شکار را در این بررسی داشته ولی از هفته های سوم به بعد مقدار جلب مگس در مقایسه با نمونه خارجی کاهش یافته است.

مگس میوه زیتون, فرومون جنسی, olean, Bactrocera oleae