حبیب اله سعیدی نیا - دانشیار و عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر –ایران
مجتبی الهی - دانشجوی دکترای رشته تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر- ایران

روایت تمدن غرب در قالب سفرنامه های فارسی یکی از عوامل اصلی آشنایی ایرانیان با تحولات جهانی بود. نویسندگان اینسفرنامه ها ضمن بیان مشاهدات خود از پیشرفت ها و جنبه های گوناگون حیات دیگر جوامع، راهکارهایی نیز برای ترقی ایران ارائهمی دادند. یکی از این سفرنامه نویسان دوران قاجار، میرز امصطفی افشار مشهور به بها ءالملک بود. او وقایع و مشاهدات ماموریتسیاسی خود به روسیه را تحت عنوان سفرنامه خسرومیرزا بپطرزبورغ به نگارش درآورد. مشاهده و تعمق در نوآوری ها و تمدنروسیه و مقایسه آن با اوضاع ایران، موجب شگفتی و تاثر نویسنده گردید. نظر به نقش سفرنامه ها در ایجاد تحولات نوگرایانه دردوره قاجار، بررسی مشاهدات، اوضاع اجتماعی و چیستی و چرایی پیشرفت های روسیه از دید نویسنده این سفرنامه، موضوعاصلی پژوهش است. فرضیه تحقیق حاضر آن است که تعصبات ملی و مذهبی میرز امصطفی افشار در نوع نگاه و روایتگری او ازروسیه تاثیری کم داشته است. یافته های این پژوهش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر روش کتابخانه ای بیانگر توصیف پیشرفت هایوسیع آموزشی، صنعتی و نظامی و در عینحال، معضلات اجتماعی روسیه بدون توجه به تعصبات دینی و خصومت های میهنیاز سوی نویسنده این سفرنامه می باشد

روسیه، قاجار، میرز امصطفی افشار، سفرنامه