محمدجلال عباسی شوازی - استاد جمعیت شناسی، گروه جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران؛ استاد افتخاری دانشگاه ملبورن، ملبورن، استرالیا.
نصیبه اسمعیلی - دانشجوی دوره دکتری جمعیت شناسی، گروه جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

یکی از اهداف مهم در جمعیت ­شناسی کمک به اتخاذ سیاست های مناسب و تاثیرگذار در مواجهه با باروری پایین می­ باشد. این موضوع برای ایران با توجه به تجربه باروری پایین تر از حد جانشینی اهمیت ویژه ­ای دارد، و در سال های اخیر مطالعاتی با استفاده از روش های تحلیلی برای تبیین باروری انجام شده است. در این مقاله ابتدا ضمن مروری اجمالی بر این مطالعات، روش های تحلیلی تبیین باروری پایین نقد و بررسی می شود. عدم وجود یک رابطه خطی، یکنواخت و همگن بین متغیرهای مستقل تاثیرگذار بر باروری پایین و عدم درک عمیق از سیستم پیچیده باروری پایین مواردی هستند که در مطالعات انجام شده مشهود است. روش مدل سازی عامل ­بنیان به عنوان یک ابزار تکنیکی و راهکار مناسب مبتنی بر برنامه­ نویسی کامپیوتری معرفی می شود که می تواند محدودیت های موجود در روش های تحلیلی را بر طرف نماید. امکان ایجاد ارتباط بین سطوح خرد و کلان، و نیز مدل سازی سیستم های پیچیده نقاط قوت روش های عامل بنیان در تبیین باروری پایین می­ باشند.

باروری پایین, برنامه نویسی کامپیوتری, سیستم پیچیده, مدل سازی عامل بنیان, روش های تحلیلی