بررسی عملکرد بندهای سنگی ملاتی در کنترل سیلاب ورودی به شهرها(مطالعه موردی: حوزه آبخیز بالادست شهر برازجان )

در طول قرن گذشته، توسعه مناطق شهری شتاب زیادی داشته است. تغییرات کاربری زمین مرتبط با توسعه شهری به طرقمختلف بر سیل تاثیر می گذارد. از طرفی تخریب و حذف پوشش گیاهی و خاک حوزه های بالا دست مناطق شهری از یکسوو نوسانات اقلیمی از سو ی دیگر، باعث افزایش دبی پیک رواناب های ورودی به شبکه زهکش ی مناطق شهری از بالادستمی شود. در نتیجه دبی اوج، حجم و فراوانی سیلاب ها در مناطق شهری افزایش می یابد و در نتیجه جاده ها و ساختمان هاییکه در مناطق مستعد سیل ساخته می شوند، در معرض افزایش خطرات سیل، از جمله آب گرفتگی و فرسایش قرار دارند. تجاوزبه بستر رودخانه ها و همچنین احداث سازه های نامناسب در مسیر آنها بر تش دید خسارت سیلاب افزوده است . در اینپژوهش عملکرد بندهای سنگی ملاتی احداث شده از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹ در حوزه بالادست شهر برازجان مورد بررسی قرارگرفت. به این منظور تاثیر این سازه ها بر س یلاب آذرماه ۱۳۹۹ که سبب بروز خسارت در جنوب و جنوب غرب کشور وبخش هایی از استان های خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان و دیگر مناطق همجوار گردید، تجزیه و تحلیل شد. برای انجام این مطالعه از مشاهدات میدانی، شبیه سازی جریان سیلاب در م سیل ها با مدل HEC-HMS و روندیابی دبی سیلاب با نرم افزار HEC-RAS در مخازن بندها، استفاده شد. با مدلسازی سازه های موجود و بررسی اثر آن ها بر سیلاب خروجی مشخص گردید که میزان کنترل حجم س یلاب بین دو و نیم تا ۴۳ درصد متغیر بوده است و این سازه ها اثرات مثبت و مناسبی درتعدیلو کاهش دبی پیک سیلاب داشته است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که احداث بندهای سنگی ملاتی درحوزه بالادست شهر برازجان با ایجاد تاخیر در حرکت سیلاب در مسیل های منتهی به شهر، سبب مهار نسبی سیلاب ورودیبه شهر شده است و تا حد زیادی از اثرات و خسارت های ناشی از وقوع سیل در شهر کاسته است

کلیدواژه ها:

بندهای سنگی ملاتی ، کنترل سیلاب ، شهر برازجان ، شبیه سازی جریان