ایمنی بیمار و پرسنل اتاق عمل در استفاده از دستگاه الکتروسرجری در اعمال جراحی : طراحی و روانسنجی ابزار

زمینه و هدف : دستگاه الکتروسرجری یکی از کاربردی ترین تجهیزات در اتاق عمل است که با استفاده از جریان الکتریسیته به منظور برش بافتی و کنترل خونریزی حین اعمال جراحی مورد استفاده قرار می گیرد. طبق آمار انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا به علت استفاده نادرست از این دستگاه، سالانه تقریبا ۴۰۰۰۰سوختگی پوستی در بیماران اتفاق می افتد که تقریبا ۶۰۰میلیون دلار برای ترمیم این سوختگی ها هزینه میشود. همچنین بر طبق گزارش سازمان تحقیقاتی مراقبتهای اضطراری آمریکا درسال ۲۰۰۹، ۵۵۰-۶۵۰ مورد آتش سوزی در اتاق عمل رخ داده است که ۶۸درصد از این موارد مربوط به استفاده نادرست از دستگاه الکتروسرجری بود. در سالهای اخیر ایمنی بیمار در اتاق عمل به عنوان یک نگرانی مهم مطرح می باشد. ارزیابی عملکرد پرسنل و توصیه به استفاده صحیح از دستگاه الکتروسرجری نقش مهمی در کاهش خطرات شغلی تیم جراحی و افزایش ایمنی بیمار دارد. بر اساس پیشنهاد انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا استفاده از ابزارهایی که باعث تسهیل و تقویت تبعیت از استانداردها می شود ضروری است. از آنجایی که در بررسی متون، ابزاری که به سنجش عملکرد پرسنل اتاق عمل در استفاده صحیح از این دستگاه بپردازد، یافت نشد لذا مطالعه حاضر با هدف طراحی و روانسنجی ابزاری برای سنجش عملکرد پرسنل اتاق عمل در بکارگیری صحیح از دستگاه الکتروسرجری انجام گرفت.مواد و روش ها : این مطالعه یک پژوهش روش شناختی (Methodological) است که در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سال ۱۳۹۸و در ۲مرحله انجام گرفت. در مرحله اول پژوهش، گویه های چک لیست بر اساس مروری بر متون وجستجو در سایت های مرتبط ازقبیل سایت انجمن تکنولوژیست های جراحی، انجمن پرستاران اتاق عمل و سازمان استانداردهای ملی و پایگاه های اطلاعاتی، شامل Scopus ، ProQuest ، Web of science ،Google Scholar ، Science Direct، PubMed و سایر پایگاه های داده مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله دوم، ویژگی های روانسنجی چک لیست از طریق اندازه گیری روایی صوری، محتوایی و سازه و بررسی پایایی آن از طریق اندازه گیری میزان همسانی درونی (کودر ریچاردسون) چک لیست و پایایی بین مشاهده کنندگان صورت پذیرفت. برای بررسی روایی سازه از روش مقایسه گروه های شناخته شده (Known group comparison technique) استفاده شد. در این مرحله ۴۰مورد مشاهده اعمال جراحی در دو بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز در دو گروه مداخله و کنترل انجام گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده های مطالعە حاضر از نرم افزار آماری SPSS ورژن ۱۸استفاده گردید. نتایج : براساس نتایج حاصل از مرحلە اول مطالعه، چک لیست اولیه شامل ۸۵گویه طراحی شد. پس از انجام روایی صوری و محتوایی به صورت کمی و کیفی، گویه های چک لیست به ۳۲گویه کاهش یافت. براساس نتایج به دست آمده از مرحله روایی محتوایی کمی، CVR هر۳۲ گویه بالاتر از ۰/۴۲ گزارش شد. طبق جدول لاوشه آیتم هایی که نمره ۰/۴۲و بالاتر را گرفتند حفظ شدند. به علاوه CVI براساس سه معیار مرتبط بودن، واضح بودن و ساده بودن توسط ۲۰نفر از متخصصان (در زمینه ابزارسازی، تجهیزات پزشکی و اتاق عمل) مورد بررسی قرار گرفت و هر ۳۲گویه نمره بالاتر از ۰/۷۹را کسب کردند. در نتیجه شایان ذکر است متوسط شاخص روایی محتوای (S-CVI/Ave) چک لیست با ۳۲گویه ۰/۹۷بود. نتایج روایی سازه از طریق مقایسه گروه های شناخته شده نمایانگر تفاوت بین گروه های شناخته شده بود. معیار ورود به مطالعه، دارا بودن حداقل مدرک کاردانی اتاق عمل بود. معیار خروج از مطالعه شامل اورژانسی بودن عمل جراحی و خروج پرسنل اتاق عمل به دلایل مختلف در طیعمل جراحی بود. محاسبه ضریب کودرریچاردسون (Kuder-richardson) نشان دهنده همسانی درونی (۰/۶۶) چک لیست بود. برای انجام پایایی درصد توافق کاپا حاصل از مشاهده ۴۰عمل جراحی به طور همزمان توسط پژوهشگر و کمک پژوهشگر برای تمام گویه های چک لیست محاسبه گردید. همه گویه ها حداقل درصد قابل قبول کاپا که بر اساس جدول ارزیابی ضریب کاپا در توافق دو نفر ارزیاب بالاتر از ۰/۶می باشد را کسب کردند. در نهایت بعد از طی مراحل روایی و پایایی، چک لیست موردنظر دارای ۳۲گویه با پاسخ بلی و خیر و محدوده نمرات ۰-۳۲است. محتوای چک لیست مورد نظر دارای چهار حیطه ایمنی اتاق عمل و عوامل محیطی، استفاده و نگهداری از دستگاه، ایمنی بیمار و پرسنل و رفع اشکالات در هنگام کار با دستگاه الکتروسرجری است.نتیجه گیری : با توجه به ضرورت و اهمیت عملکرد استاندارد در بکارگیری الکتروسرجری نیاز به یک ابزار معتبر برای سنجش این عملکرد احساس می شود. یافته ها نشان میدهند که این ابزار از نظر روایی و پایایی برای سنجش عملکرد پرسنل اتاق عمل در بکارگیری الکتروسرجری مطلوب می باشد. این پژوهش می تواند در برنامه ریزی مدیران و سیاست گذاران برای برگزاری کلاس های آموزشی مورد استفاده قرار گیرد. بعلاوه این ابزار می تواند برای انجام تحقیقات آتی در این زمینه استفاده شود.

کلیدواژه ها:

ایمنی بیمار ، ایمنی پرسنل ، اتاق عمل ، الکتروسرجری ، روانسنجی ابزار