صنوبر ایمانیان - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت پسماند، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
سپیده صحراگرد - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت پسماند، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
فرزانه فنائی - استادیار، گروه مهندسی بهداشت محیط، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
نگین ناصح - استادیار، گروه مهندسی بهداشت محیط، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران

زمینه و هدف: خاک یکی از منابع طبیعی ارزشمند است که بیش از ۹۵درصد غذای مورد نیاز انسان از آن تامین می شود. به همین دلیل هرگونه آلودگی در خاک میتواند در طی زنجیره غذایی به انسان منتقل شود. یکی از این آلودگی ها میکروپلاستیک ها می باشد که به دلیل افزایش تقاضا و تولید مواد پلاستیکی رو به افزایش است. میکروپلاستیک ها به عنوان گروهی از آلاینده های نوظهور با قطر کمتر از ۵میلی متر و با ماندگاری بالا در آب، خاک و هوا هستند که از تخریب قطعات بزرگتر پلاستیک ایجاد می شوند. این ترکیبات می توانند از طریق بلع، استنشاق و یا تماس پوستی وارد بدن انسان شده و منجر به اثرات سوء متعددی از جمله تغییر در کروموزم ها، جهش ژنی، ناباروری، خطر ابتلا به سرطان و غیره شوند. با توجه به اینکه در دهه های گذشته وجود و سمیت میکروپلاستیک ها بیشتر در اکوسیستم آبی مورد توجه قرارگرفته است هدف از این مطالعه بررسی آلودگی میکروپلاستیک ها در خاک است.مواد و روش ها: در این مطالعه مروری جهت یافتن مقالات مرتبط، پایگاه های داده Science Direct، PubMed ، Google scholar، Scopus و Web Of Science با استفاده از کلمات کلیدی "Agriculture"، "Pollution"، "plastic"، "soil"، "Microplastic" و "Emerging contaminants" بین سال های ۲۰۰۰-۲۰۲۲ مورد جستجو قرار گرفت. نتایج: از ۲۹۰۰مقاله جست و جو شده ۳۶مقاله وارد مطالعه شدند. معیار ورود اطلاعات مقالات مرتبط با موضوع و حاوی کلمات کلیدی تحقیق بوده است. در مطالعات به تعیین سایز، تعداد، غلظت و چگالی میکروپلاستیک ها در نمونه خاک های مختلف پرداخته شده بود. اکثر میکروپلاستیک های شناسایی شده شامل ترکیبات پلی اتیلن (PE)، پلی پروپیلن (PP)، پلی استایرن (PS)، پلی وینیلکلراید (PVC) و پلی اتیلن (PET) بودند. داده ها در مورد فراوانی و توزیع میکروپلاستیک ها در خاک محدود بوده و متفاوت بودن روش های اندازه گیری و عدم وجود روش تحلیلی مناسب یکی از موانع برای مطالعه این ترکیبات در محیط خاک می باشد.نتیجه گیری: بر اساس یافته ها و مطالعات انجام شده، میکروپلاستیک ها می توانند از راه های مختلفی از جمله مالچ پاشی، فعالیت های کشاورزی، آفت کش ها، کود و کمپوست، لجن فاضلاب، آبیاری با آب دریاچه و فاضلاب تصفیه نشده به خاک وارد شوند. این ترکیبات می توانند علاوه بر آلودگی خاک منجر به آلودگی منابع آبی، گیاهان و محصولات کشاورزی شده و نهایتا وارد زنجیره غذایی انسان شوند. بنابراین می توانند سلامت انسان، محیط زیست و سایر جانداران را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین افزایش آگاهی و آموزش در رابطه با کاهش مصرف مواد حاوی پلاستیک و وضع قوانین سخت گیرانه در خصوص مدیریت پسماندهای حاوی این ترکیبات از اهمیت زیادی برخوردار است.

میکروپلاستیک، خاک، آلاینده نوظهور، پلاستیک، زنجیره غذایی