راهکارهای تقویت نظام مراقبت بیماری های واگیر ایران در بحران ها

زمینه و هدف : نظام مراقبت بیماری ها به معنی جمع آوری، تجزیه و تحلیل و انتشار اطلاعات است. تقویت نظام مراقبت بیماری های واگیر نیازمند شناسایی نقاط ضعف و قوت آن و ارائه راهکارهای اصلاحی به منظور افزایش تاب آوری در مقابل بحران ها است. بر این اساس، این پژوهش باهدف تحلیل وضعیت و ارائه راهکارهای تقویت نظام مراقبت بیماری های واگیر ایران انجام شد.مواد و روش ها : این پژوهش ترکیبی در دو مرحله کمی و مروری انجام شد. در مرحله کمی، وضعیت نظام مراقبت بیماریهای واگیر ایران در بحران ها با استفاده از مدل سازمان جهانی بهداشت مورد ارزیابی قرار گرفت. بر این اساس، از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر این مدل و شامل ۹بعد کیفیت، هزینه، انعطاف پذیری، پایداری، به موقع بودن، اثربخشی، حساسیت، ویژگی و ارزش اخباری مثبت استفاده شد. سوالات در مقیاس لیکرت پنج گزینه ای طراحی شدند. به هر سوال از ۱تا ۵امتیاز اختصاص یافت. تعداد ۳۲نفر از متخصصین بیماری های واگیر کشور به صورت گلوله برفی برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند. مرحله مروری نیز، به روش مرور حیطه ای با هدف شناسایی چالش ها و راهکارهای تقویت نظام مراقبت بیماری های واگیر کشور در شرایط بحرانی انجام شد. جستجوی مطالعات در بازه زمانی سال های ۲۰۰۰تا ۲۰۲۱میلادی در پایگاه های داده Pubmed، Scopus، Science Direct، Embase و موتورهای جستجوگر Google Scholar و Google استفاده شد. همچنین، از پایگاه های داده فارسی SID و Magiran استفاده شد.نتایج : نتایج مرحله کمی نشان داد که میانگین امتیاز شرکت کنندگان به عملکرد نظام مراقبت بیماری های واگیر کشور برابر ۳/۲۳از ۵ امتیاز (۶۴/۶%) و در حد خوب بود. بیشترین امتیاز شرکت کنندگان به ارزش اخباری مثبت(۳/۹۱) و کمترین امتیاز به تامین منابع مالی(۲/۷۲) و انعطاف پذیری (۲/۹۴) داده شد. بر اساس نتایج مرحله مروری نیز، ۳۹ چالش و ۳۷راهکار تقویت نظام مراقبت بیماریهای واگیر در بحران ها شناسایی شد. مهترین چالش ها شامل عدم تقدم پیشگیری بر درمان در سیاست ها و قوانین، انفعالی بودن سیستم گزارش دهی و نقص در بازخورد معکوس از سطوح تخصصی بودند. مهمترین راهکارهای شناسایی شده نیز، شامل ادغام نظام مراقبت در پزشکی خانواده، بروزرسانی استانداردها و تقویت نقش تولیتی مرکز مراقبتهای بیماریهای واگیر بود.نتیجه گیری : نظام مراقبت بیماریهای واگیر کشور با چالش های متعددی در مقابله با بحران ها مواجه است. تمرکز مداخلات اصلاحی بر نقاط ضعف نظام مراقبت موجب افزایش تاب آوری آن خواهد شد. همچنین، راهکارهای شناسایی شده در این مطالعه میتواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار سیاستگذاران و مدیران نظام سلامت قرار دهد.

کلیدواژه ها:

نظام مراقبت بیماری های واگیر ، اپیدمی ، بحران