مدیریت پسماندهای دارویی بلا استفاده و منقضی شده در منازل در جهان و ارائه راهکارهای مدیریتی و اجرایی در ایران

زمینه و هدف : مصرف سالانه دارو در جهان، روند افزایشی خود را حفظ نموده است. این در حالیست که مطالعات مختلف نشان داده اند ورود پسماندهای دارویی به محیط زیست، به دلیل حلالیت، نیمه عمر و مقاومت بالا، می تواند سبب بروز مشکلات جدی گردد. لذا در سال های اخیر روش های مدیریتی پسماندهای دارویی بویژه در منازل بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اهمیت این موضوع زمانی چند برابر می گردد که بدانیم ایران از نظر مصرف دارو جزء سه کشور اول دنیا بوده و مصرف داور در ایران به اندازه کشور چین است. در حال حاضر هیچ روش مدیریتی مدونی جهت مدیریت داروهای بلااستفاده در منازل در ایران، وجود ندارد. بر این اساس، در مطالعه حاضر سعی گردیده است کلیه روش های مدیریتی در کشورهای مختلف بررسی و بر اساس آن راهکارهای مدیریتی قابل اجرا در ایران ارائه گردد.مواد و روش ها : این مطالعه از نوع کیفی بوده و بر این اساس، روش های مدیریتی در کشورهای مختلف(شامل: آمریکا، هلند، فرانسه، اندونزی، هند، روسیه و آلمان) استخراج و میزان موفقیت آنها، طبق گزارشات ارائه شده بررسی گردید. در مرحله بعد، با در نظر گرفتن شرایط کشور ایران با سایر کشورها، سعی گردید روش های مدیریتی مختلف به نحوی ارائه گردد که در ایران قابلیت اجرا داشته باشد.نتایج : بر اساس نتایج حاصله، مهمترین پارامترهایی که سبب موفقیت برنامه های مدیریتی در کشورهای مختلف شده است، شامل: اطلاعات پایه ای کامل( میزان انباشتگی داور در زمان مشخص)، همکاری دولت( در وضع و اجرای قانون)، میزان همکاری شرکت های خصوصی، برنامه ریزی صحیح (از نظر بودجه، نیروی انسانی، تجهیزات و برآوردهای اولیه) و تشکیل تیم اجرایی قوی(شامل متخصصان محیط زیست، داروسازان، پزشکان و شهرداری ها) بوده است. همچنین چون در این زمینه، مردم اجرا کنندگان اصلی طرح هستند، مهمترین گام تقویت سطح آگاهی مردم( دو گروه هدف اصلی شامل زنان و مدارس) در جهت افزایش مشارکت مردمی بوده است. سایر اقدامات شامل: برنامه های جمع آوری در یک بازه زمانی کوتاه مدت توسط مصرف کننده، برنامه های کوتاه مدت جمع آوری توسط بخش های دولتی،خصوصی، ارتش یا نیرورهای داوطلبانه، محل های دائمی و فعال جمع آوری داروها در سطح شهر، قرار دادن باکس های مخصوص جمع آوری داروها، تشکیل مراکز و ایستگاه های جمع آوری، برنامه های برگشت دارو، آموزش به داروسازها و کمک های بخش های دولتی و شرکت های داروسازی است.نتیجه گیری : طبق بررسی های انجام شده، مهمترین گام جهت موفقیت برنامه های مدیریتی در ایران، حمایت های دولتی از موسسات خصوصی و داوطلبانه، دسترسی آسان برای مردم، هزینه کم اجرا برای مردم و اخذ مقررات سختگیرانه خواهد بود.

کلیدواژه ها:

داروهای زائد ، پسماند دارویی ، مدیریت مواد زائد ، محیط زیست