علیرضا اصغری میرک - مربی، گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، مشگین شهر، اردبیل، ایران
سیدسیامک علوی کیا - دانشیار، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
سید ابوالقاسم محمدی - استاد، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

بنگ­ دانه به دلیل آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین از ارزش دارویی بالایی برخوردار است. تنوع ژنتیکی این گیاه با استفاده از نشانگرهای مختلف ارزیابی شده است. ولی تاکنون از کاربرد نشانگرهای رتروترانسپوزونی در بررسی تنوع ژنتیکی و بهبود کیفیت و کمیت آلکالوئیدهای این گیاه گزارشی ثبت نشده است. لذا در این پژوهش تنوع ژنتیکی۱۰ جمعیت بنگ ­دانه با استفاده از نشانگرهای مولکولی IRAP  و REMAP  بررسی شد. برای نشانگرهای IRAP از ۳۶ ترکیب ممکن حاصل از هشت آغازگرLTR، هفت ترکیب ، تکثیر مناسب و قابل امتیازدهی داشتند. در تکنیکREMAP  از ترکیب ۱۱ آغازگر  ISSRبا هشت آغازگر   LTR استفاده شد که از ۸۸ ترکیب ممکن، ۱۲ ترکیب قابل امتیازدهی بودند. متوسط میزان اطلاعات چندشکلی برای نشانگرهای IRAP وREMAP  به ­ترتیب ۳۰/۰ و ۳۲/۰ و میانگین شاخص نشانگر برای این دو نشانگر برابر ۵۹/۲ و ۴۷/۲ برآورد شد. بر اساس این معیارها، نشانگر REMAP به علت نقش بارزتر ریزماهواره­ ها در برآورد تنوع ژنتیکی بنگ­دانه کاراتر از IRAP بود. در تجزیه واریانس مولکولی با استفاده از نشانگر­های IRAP و REMAP تنوع درون­ جمعیتی بیشتر از بین­ جمعیتی برآورد شد که این امر می­ تواند ناشی از وجود تفاوت­های ژنتیکی زیاد در افراد درون جمعیت از لحاظ مکان­های ژنی تکثیر یافته باشد و مویدی بر ناهمگنی درون جمعیت و تنوع مطلوب این جمعیت­ها در شمال­ غرب ایران باشد. تجزیه خوشه ای بر اساس نشانگر IRAP موفق به تفکیک گونه ها از یکدیگر نبود ولی نشانگر REMAP توانست گونه های H.pusillus و H.reticulatus را تا حد بالایی از هم تفکیک کند.

بنگ دانه, تنوع ژنتیکی, نشانگر IRAP, نشانگر REMAP