اولویت بندی اقدامات آبخیزداری در حوزه های آبخیز فریزی و ریگ سفید با استفاده از روش فازی-تاپسیس
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه مدل سازی و مدیریت آب و خاک، دوره: 2، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_MMWS-2-4_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 232
نویسندگان
دانشیار/ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
دانش آموخته دکتری/ گروه مناطق خشک و بیابانی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
استادیار/گروه علوم ریاضی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
چکیده
پروژه های آبخیزداری با اهداف گوناگون به دلیل شرایط طبیعی حاکم بر حوزه آبخیز، از جمله مسائل اقتصادی- اجتماعی و محدودیت های فنی و مالی، نیازمند اولویت بندی است. برای بررسی ارزیابی توان بوم شناختی حوضه های آبخیز فریزی و ریگ سفید (شهرستان چناران خراسان رضوی) جهت اولویت بندی عملیات اجرایی آبخیزداری، از روش فازی- تاپسیس به عنوان ابزار قدرتمند در تصمیم گیری چندمعیاره استفاده شده است. با ورود اطلاعاتی شامل معیارها (حفاظت خاک، ظرفیت چرا، فرسایش آبی، ارتفاع رواناب، دبی، شیب و بارندگی)، وزن معیارها (اعداد فازی یا قطعی)، نوع معیارها (مثبت یا منفی)، گزینه ها و داده های ماتریس تصمیم گیری، در نرم افزار Fuzzy TOPSIS Solver ۲۰۱۳ کلیه مراحل تحلیل انجام شد. زیرحوضه های R۱، R۲، R۵ و F`۲ در بالاترین اولویت و به همین ترتیب زیرحوضه های R`۷ و R`۱۰ در کمترین اولویت برای انجام عملیات آبخیزداری قرار دارند. زیرحوضه های R۴ از حوزه آبخیز ریگ سفید و F۳، F۴ و F`۵ از حوضه آبخیز فریزی، در اولویت دوم انجام عملیات و با عنوان اولویت زیاد قرار دارند. زیرحوضه های R`۶، R۹ و F۱ در اولویت متوسط و زیرحوضه R`۳ در اولویت کم برای انجام عملیات آبخیزداری قرار گرفتند. با مقایسه اولویت بندی با روش فازی- تاپسیس و مطالعات توجیهی سال ۱۳۸۹ می توان تا حدودی به شباهت نتایج آنها اشاره نمود، لیکن در اولویت های رده دوم تفاوت ها به نسبت اولویت های سوم و چهارم بیشتر مشاهده می شود. نتایج حاکی از آن است که مدل های تصمیمگیری چندمعیاره به دلیل قابلیت استفاده از چندین معیار به صورت کمی و کیفی و پیشنهاد بهترین مکان با توجه به هدف، می تواند اطلاعات با ارزشی را در زمینه اولویت بندی عملیات اجرایی در راستای مدیریت جامع حوضه آبخیز ارائه نماید. لذا، پیشنهاد می شود در تلفیق و برنامه ریزی مطالعاتی از این روش که دارای استناد منطقی و روند اصولی برای تعیین اولویت ها دارد، استفاده شود؛ زیرا در این روش هم عوامل و هم زیرحوضه ها برای کنترل و برنامه ریزی طبقه بندی می شوند.کلیدواژه ها
برنامه ریزی, تصمیم گیری چندمعیاره, توان بوم شناختی, مدل سازیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.