محمد نوری سپهر - دکترای بهداشت محیط ، استادیار دانشگاه علوم پزشکی سمنان و مشاور عالی شر
اندیشه محمودیان - عضو کمیته ی تحقیقات شرکت آب و فاضلاب شهری استان سمنان
نسرین نادری راد - کارشناس آزمایشگاه شرکت آب و فاضلاب شهری استان سمنان
نرگس ملاکاظمی - کارشناس آزمایشگاه شرکت آب و فاضلاب شهری استان سمنان

کلریناسیون یک روش اساسی د رکنترل کیفیت میروبی آب آشامیدنی جهت تامین بهداشت عمومی است. از بین ترکیبات شیمیایی مختلف برای گندزدایی آب به کلر ، برم ، ید ، پرمنگنات ، ازن ، و آب اکسیژنه می توان اشاره کرد. کلرزنی مناسبترین و ارزانترین روش است که به صورت کلر گازی ، هیپوکلریت کلسیم و هیپو کلریت سدیم (آب ژاول) استفاده می شود . امروزه مزاحمتهای استفاده از پرکلرین ، همچنین وجود رسوبات ناشی از کربنات کلسیم ، خصوصا در مناطقی که از اب سخت و با جامدات محلول بالا استفاده می شود ، کاربرد آب ژاول را در نقاط بسیاری از دنیا مورد توجه قرار داده است .در کشور ما نیز در شهر چناران از توابع استان خراسان مطالعاتی در این زمینه صورت گرفته است. به همین منظور طرح تحقیقاتی کاربرد آب ژاول به عنوان جایگزین پرکلرین ، برای گندزدایی آب آشامیدنی شهر سرخه از توابع استان سمنان مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا چندین نمونه آب ژاول تعیین خلوص گردید و با استفاده از روش یدومتری منطبق بر آخرین دستورالعملهای آزمایشهای آب و فاضلاب ، مقدار کلر در دسترس آن محاسبه شد. آزمایشات فیزیکی و شیمیایی بر روی نمونه آب خام شهر سرخه انجام شد. سپس 10 نمونه از آب خام تهیه و میزان کلر مورد نیاز از طریق منحنی کلریناسیون تا نقطه شکست طی چند بار آزمایش تعیین گردید . همچنین با توجه به خاصیت آب ژاول در بالا بردن PH ، تغییرات آن مورد بررسی قرار گرفت و از آنجایی که ممکن است در فرایند تولید آن از فلزات سنگین مانند جیوه استفاده شود ، این عناصر تعیین غلظت شدند. در پایان هزینه ی استفاده از آب ژاول به ازای هر متر مکعب آشامیدنی در مقایسه با آب ژاول به دست آمد. درجه ی خلوص آب ژاول بین 15-12/5 درصد و میزان کلر مورد نیاز برای دستیابی به کلر باقیمانده ی 1/35 گرم در متر مکعب به دست آمد.PH هیچ کدام از نمونه ها پس از تزریق آب ژاول از 8/3 فراتر نرفت. غلظت عناصر سنگین در محدوده 1-0 میلی گرم د رلیتر مشخص شد. مقدار جامدات محلول در آّ سرخه 1030 میلی گرم در لیتر و سختی آن 687/2 میلی گرم در لیتر می باشد . هزینه های استفاده سالانه به ازای هر متر مکعب آب آشامیدنی برای پرکلرین 26 و آب ژاول 21 ریال به دست آمد . نتایج اخذ شده از این تحقیق نشان داد که PH آب پس از افزودن مقداری از آب ژاول که کلر باقیمانده ی آزاد مطلوب را ایجاد نماید، در حد استاندارد است. وهیچ کدام از فلزات سنگین بیش از حد مجاز نبودند و برخی نیز مشاهده نگردید . همچنین محاسبات مشخص کرد که هزینه ی استفاده از آب ژاول در مقایسه با پرکلرین کمتر می باشد و مقدار رسوبی که پس از تزریق آب ژاول بر جای می ماند ، مربوط به سختی و جامدات محلول و جامدات محلول بالای آب خام است که در مقایسه با پرکلرین بسیار کمتر است . با در نظر گرفتن این نکات ، پس از اطلاع از فرایند مزاحمت های آب ژاول ، درآینده می توان از آن به عنوان جایگزین مناسبی برای پرکلرین در شهر سرخه استفاده نمود.

گند زدایی ، آب آشامیدنی ، هیپوکلریت سدیم (آب ژاول)، پرکلرین