علی ضیاءالدینی دشتخاکی - عضو پژوهشکده فرهنگ اسلام و ایران، دانشگاه شهید باهنرکرمان
مه دخت پورخالقی چترودی - استاد زبان و ادبیات فارسی، گروه آموزشی ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

مفهوم آیینی ازدواج، به دلیل اهمیت زیاد دو مفهوم اصالت و نژاد، از موضوعات بسیار مهم در تاریخ فرهنگی ایران است. برون همسری و درون همسری دو نوع استراتژی ازدواج های آیینی هستند که می توانند کارکردهای اجتماعی مختلفی داشته باشند. در این جستار برون همسری را در شاهنامه فردوسی، با بهره گیری از شیوه سندکاوی و روش تحلیل محتوا و بر اساس نظریه پی یر بوردیو بررسی کرده و به نتایج زیر دست یافته ایم:۱- در شاهنامه محور اصلی ازدواج ها برون همسری است. این نوع از پیوندها بر نشانه تایید و به رسمیت شناختن دیگری اشتمال دارد و هدف اصلی آن انتقال اصالت و نژاد است و نه حفظ آن.۲- در برون همسری الگوی ازدواج، مبتنی بر دو مفهوم مکان و نژاد بوده است.۳- برون همسری، عامل افول ازدواج های خویشاوندی، بروز توسعه قدرت سیاسی و اجتماعی، تعامل اجتماعی، پذیرش سبک های دیگر زندگی و آمیزش نژادی، توسعه نظام نهادی خانواده و نوعی تلاش اجتماعی است که منجر به گسترش قلمرو زندگی اقوام و قدرت در دوران پیشاتاریخی بوده است.۴- در اساطیر شاهنامه، برون همسری با یک تسلط مردانه بر همسر و یا قوم بیگانه همراه است که بیانگر وجود جهت گیری مردسالارانه در جامعه ایران است.

برون همسری، شاهنامه، فردوسی، اساطیر، بوردیو، جامعه شناسی.