شناسایی مکانیسم جوی حاکم بر رخداد ناهنجاری های شدید بارشی شرق ایران
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه پژوهشهای تغییرات آب و هوایی، دوره: 3، شماره: 10
- کد COI اختصاصی: JR_CCR-3-10_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 255
نویسندگان
کارشناسی ارشد اقلیم شناسی دانشگاه یزد
دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه مدرس تهران
دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه خوارزمی تهران
چکیده
طی سالهای اخیر تغییرات آب و هوایی بصورت کلان سبب شده تا ناهنجاریهای شدید در سیستم جوی بوقوع بپیوندد. که حاصل بازخورد این ناهنجاریها در بخش بارش سبب شده تا با تغییر الگوی جریانات جوی با کاهش دورهای نسبت به بلندمدت خود همراه گردد. از طرفی درک سازوکار جوی و شناسایی مکانیسم آن سبب شده تا چگونگی و نحوه شکلگیری ناهنجاریهای جوی مشخص گردد. در همین راستا و به منظور بررسی وضعیت سیستم های سینوپتیک جو در زمان رخداد ناهنجاریهای شدید بارشی در شرق ایران، از آمار بارش ۳۱ ایستگاه هواشناسی واقع در منطقه طی بازه آماری (از ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۲۰ میلادی) استفاده شد. در همین راستا از شاخص ناهنجاری بارش (RAI) استفاده گردید تا دوره های مذکور شناسایی گردند. در ادامه برای تبیین ساختار جو در زمان رخداد این پدیده با مراجعه به تارنمای متعلق به مرکز ملی پیشبینیهای محیطی/علوم جو (NCEP/NCAR) داده های شبکه بندی شده ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، مولفه سرعت قائم (امگا)، رطوبت نسبی، مولفه های مداری و نصفالنهاری باد اخذ شد. بر اساس یافتههای بدست آمده از دادهها و تحلیل آنها نشان داد که با تشکیل پشته قوی در تراز میانی جو بر روی شرق خاورمیانه همراه بوده که منطقه یادشده در قسمت همگرایی فوقانی پشته تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال قرارگرفته است. این امر سبب شده تا یک جریان واچرخندی، یا استمرار بالا بر روی منطقه حاکم گردد. از طرفی فرارفت هوای سرد و حاکمیت جریان شمالی به منطقه، شرایط صعود و ناپایداری به حداقل ممکن رسیده است. قرارگیری منطقه در زیر هسته همگرایی فوقانی رودباد نیز از دلایل عمده بر وقوع و استمرار ناهنجاری های شدید بارشی در منطقه است. به منظور بررسی ارتباط بین عمده مناطق چرخندزا برای بارش دو منطقه دریای سرخ و مدیترانه موردبررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی همبستگی بین شاخص های امگا و مولفه نصفالنهاری باد بر روی کریدور دریای سرخ و مدیترانه با فشار سطح دریا بر روی منطقه نیز نشان داد که با کاهش مقادیر صعود در مناطق یادشده و افزایش فشار بر روی شرق ایران یک همبستگی مثبت برقرار است. که مشخص گردید طی دوره یاد شده روند کاهشی در تشکیل سامانه های کمفشار و بارانزا در منطقه بوقوع پیوسته است.کلیدواژه ها
ناهنجاری بارش, سیستم های سینوپتیک, پشته, شرق ایراناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.