بهروز رجایی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، دانشکده علوم انسانی و هنر، گروه حقوق، زنجان، ایران
جعفر سلیمی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، دانشکده علوم انسانی و هنر، گروه علوم تربیتی، زنجان، ایران
ناصر عباسی - دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید بهشتی، زنجان، ایران
خدیجه باباخانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، دانشکده روانشناسی، کرج، ایران

تکنولوژی و آموزش از راه دور همواره جایگاه مهمی در آموزش داشته ­اند و یکی از جذاب­ترین نوآوری ­هایی که این روزها در آموزش نیزکاربرد زیادی دارد، تکنولوژی واقعیت مجازی و واقعیت افزوده است. تکنولوژی ­های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده  مدل­های آموزشی- یادگیری جدیدی هستند که نیازهای یادگیرنده قرن ۲۱ را برآورده­ می­ کنند. ما اکنون در برهه­ ای هستیم که آموزش به سمت تکنولوژی جدید پیش­ می­رود، بر این اساس تکنولوژی واقعیت مجازی و واقعیت افزوده می­تواند در ارائه مطالب آموزشی به دانش­ آموزان و روند یادگیری آنان کمک ­کند و بستری نیز برای حمایت از معلمان فراهم ­آورد. با کمک این تکنولوژی ­ها معلمان می­توانند هر چیزی را در کلاس درس به دانش ­آموزان نشان­ دهند و بدین ­ترتیب، آن­ها را خیلی بهتر با درس و آموزش درگیر کنند؛ همان چیزی که دقیقا در آموزش واگرا مدنظر است به این معنا که دانش ­آموزان در فرآیند دانش مشارکت و یادگیری فعال نقش داشته ­باشند (دانش­ آموزمحوری). در این مقاله مروری نظام­ مند بر پژوهش­های حوزه کاربردهای واقعیت مجازی و واقعیت افزوده صورت ­گرفته ­است.  در فرآیند بررسی از کلیدواژه ­های «واقعیت مجازی»، «واقعیت افزوده» «آموزش مجازی» در پایگاه­های اطلاعاتی مختلف از جمله PubMed، Google Scholar، Science Direct، Elsevier، Scopus و Springer استفاده ­شده ­است. نتایج حاصل از پژوهش از حیث کاربرد تکنولوژی های یادشده در حوزه آموزشی، از اهمیت یسیاری برخوردار است، زیرا یادگیری دانش آموزان به مدد این دو تکنولوژی مفیدتر شده و انگیزه، همکاری، تعامل و دستاوردهای یادگیری نیز افزایش ­می ­یابد.

واقعیت مجازی, واقعیت افزوده, آموزش مجازی