بهروز زارع - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار، رشته فقه و حقوق جزا
نبی خداکرمی - استادیار، هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار

بی شک هدف غایی حقوق، احقاق عدالت است. عدالت کمال مطلوبی است که انسان برای نیل به آن هیچ گاه فراغت نمی یابد. قطعا یکی از ارکان تحقق این مهم، حق دادخواهی است. حق بر دادخواهی که ریشه در کرامت انسانی دارد و می بایست موردحمایت کشورها واقع گردد، ازجمله حقوق رویه ای محسوب می شود؛ حقوق رویه ای حقوقی هستند که تضمین کننده سایر حقوق بشر می باشند، به عبارت دیگر حقوق رویه ای مجموعه تمهیداتی هستند که برای رعایت و تضمین حقوق ماهوی مقرر می شود؛ بنابراین حق بر دادخواهی مقدمه اجرای حقوق دیگری است که اسناد حقوق بشری از آن به عنوان حق دفاع یادکرده اند. امروزه حق دادخواهی به عنوان جزئی از حقوق و آزادی های اساسی فردی و لازمه حمایت از حق حیات، موردتوجه اسناد معتبر بین المللی ازجمله اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و همچنین قوانین اساسی کشورها می باشد. قانون گذار جمهوری اسلامی ایران نیز اگرچه در قانون اساسی از حق بر دادخواهی غافل نمانده است، لیکن برای تحقق کامل این حق بنیادین، موانع و محدودیت هایی وجود دارد. مقاله پیش رو قصد این دارد تا با بررسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اسناد حقوق بشری در زمینه حق بر دادخواهی، ضمن بررسی این حق، مبانی عدم تکمیل این حق در حقوق موضوعه ایران را بررسی نماید.

حق بر دادخواهی، اصول دادرسی عادلانه، حقوق شهروندی، قانون اساسی ایران، اسناد بین المللی