درباره کاتبان مصحف شریف

بی تردید شکل گیری خوشنویسی به عنوان یک سنت هنری مستقل، حاصل تلاش برای نگارش کتاب بزرگ و مقدس اسلام با کامل ترین و بدیع ترین ویژگی های آن بود. خط کوفی که از صدر اسلام در دمشق و کوفه رایج شد و پیشرفت کرد، به نخستین نوع خط برای کتابت مصحف در جهان عرب تبدیل شد. هنگامی که اسلام به شرق گسترش یافت، خط کوفی با تغییراتی به کوفی مشرقی و در غرب به کوفی مغربی تغییر یافت، که نمونه های آن تا روزگار ما رسیده است. علی رغم ماهیت خشن خط کوفی، کاراکترهای مستدیر آن بر خطوط ثلث، نسخ، محقق و ریحانی که از خط عربی نشات گرفته، زیبایی فوق العاده ای به قرآن بخشیده است. تلاش های دولت های مختلف اسلامی در ایران، دولت ممالیک در مصر، خاندان سلجوقیان و عثمانیان در آناتولی، در زمینه کتابت کلام الله جلب توجه می کند. این خطوط به تنهایی یا به تناوب، در دو یا سه نوع در کتابت قرآن به کار رفته است. با گذشت زمان، مقیاس انواع خطوط که در بالا ذکر شد، توسط یاقوت المستعصمی (درگذشته ۶۹۸ ق.) در عصر عباسی با استفاده از نقطه مشخص گردید. پس از فتح استانبول توسط عثمانی ها در سال ۱۴۵۳ م. شیخ حمدالله آماسی (۱۵۲۰-۱۴۲۹ م.)، زیبایی های موجود در خطوط یاقوت را برگزید و شیوه جدیدی را ایجاد کرد و خط نسخ را به کتابت قرآن اختصاص داد. بعدها حافظ عثمان (۱۶۹۸-۱۶۴۲ م.) این انتخاب را از طریق نوشته های شیخ تکرار نمود و فهمی از خط نسخ را آشکار کرد که امروزه نیز در کتابت قرآن پذیرفته شده است. به همین سبب، خط نسخ به عنوان «خادم کتاب الله» در عثمانی معرفی شد.

کلیدواژه ها:

مصحف شریف ، خوشنویسی ، شکرزاده محمد افندی