حسین عمویی - گروه محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.
مهناز میرزابراهیم طهرانی - استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.
سید علی جوزی - ۳) استاد، گروه محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.
احمد سلطان زاده - گروه مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار، مرکز تحقیقات آلاینده های محیطی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.

مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاب آوری ایمنی در صنایع فرآیندی در پالایشگاه فاز ۱۹ پارس جنوبی انجام شده و این مطالعه مقطعی و توصیفی-تحلیلی در بازه زمانی ۱۳۹۹-۱۳۹۷ انجام شده است. نمونه مورد مطالعه واحد شیرین سازی پالایشگاه گازی فاز ۱۹ پارس جنوبی بود که مبتنی بر ۳ مولفه اصلی احتمال، شدت و آمادگی از مدلی نیمه کمی برای ارزیابی تاب آوری ایمنی در صنایع فرآیندی استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS v.۲۵ و AMOS v.۲۴ انجام و ۱۳۱ منبع خطر شناسایی شد. ۴/۲۱ درصد از عناصر خطر شناسایی شده در محدوده تهدید ضعیف، ۵/۵۹ درصد در محدوده تهدید متوسط(وضعیت هشدار) و ۱/۱۹درصد هم در محدوده تهدید شدید(وضعیت بحرانی) قرار دارند. بیشترین و کمترین مقدار شاخص تاب آوری طی مطالعه حاضر به ترتیب مقدار ۵۰۰ و ۱۰ بوده و مربوط به عنصر خطر قطع یوتیلیتی و قطع هوای ابزار دقیق است. نتایج نشان داد شاخص تاب آوری به صورت کلی تا ۹۱ درصد قابل پیش بینی بوده و ۳ مولفه احتمال، شدت و آمادگی هر کدام به ترتیب با مقادیر ۳۹/۰، ۷۸/۰ و ۳۷/۰ قادر به پیش بینی و تخمین شاخص تاب آوری هستند. یافته ها بیانگر این بود که شاخص پیامد با توجه به ماهیت فرآیند و عوامل بحرانی موجود در پالایشگاه­ها بارزترین مولفه در تعیین پارامتر آسیب پذیری و تاب آوری سامانه است. از این رو ارزیابی تاب آوری، توجه به شدت پیامدهای احتمالی و استقرار لایه های حفاظتی مختلف برای کاهش دامنه و شدت آسیب ناشی از حوادث فاجعه بار بارزترین اصل افزایش سطوح تاب آوری سامانه های فرآیندی محسوب می شود.

تاب آوری, آسیب پذیری, ایمنی, صنعت فرآیندی, پالایشگاه