بررسی و تحلیل شخصیت های تقابلی در حکایت های تمثیلی عرفانی و حکمی

تمثیل داستانی یا الیگوری در اصطلاح ادبی به روایت گسترش یافته ­ای اطلاق می­ شود که در پس معنای ظاهری، دارای لایه ­های معانی متعدد باطنی دیگری نیز هست که هر کدام از این لایه­ های معنی نیازمند کشف، بررسی و رمزگشایی هستند. آنچه در راه این رمزگشایی مرکز ثقل قلمداد می ­شود و نقش عمده­ای را در کشف و تاویل رموز و تصاویر پنهان در حکایت­ ها بر عهده دارد تحلیل یکی از عناصر مهم داستان­ پردازی، یعنی شخصیت ­پردازی در این حکایت­ ها است. استفاده از شخصیت­ های تقابلی نمادین یکی از انواع مهم این شخصیت­ ها ست که برای القای معانی ثانوی ه­ای که در بستر تحولات و القائات فرهنگی، دینی، اجتماعی تاریخی و... به وجود می­ آیند نقش چشم­گیری در حکایات تمثیلی ادب فارسی آفریده ­اند. بررسی و تحلیل نقش نمادین شخصیت­ های تمثیلی تقابلی در قالب سه نوع تقابل تک­گانه، دوگانه و سه­ گانه و کشف روابط پنهان این شخصیت­ ها با سایر عناصر داستانی و تطبیق آن­ها در طول حکایت با درون مایه اصلی حکایت می­ تواند منجر به کشف معانی ثانویه و جدیدی از حکایت­ ها برای مخاطبان گردد. نتایج حاصل از این تقسیم ­بندی نشان از کارکردهای ویژه این نوع از تقابل­ ها برای موضوعات مخصوصی دارد که نویسندگان با نظر بدان کارکرد، هر کدام از این تقابل ­ها را به موضوعات ویژه مربوط بدان تقابل اختصاص داده­ اند. این مقاله می­ کوشد با روش (توصیفی-تحلیلی) به تحلیل شخصیت­ های تقابلی در حکایت­ های تمثیلی عرفانی و حکمی بپردازد.

کلیدواژه ها:

حکایت تمثیلی ، شخصیت پردازی ، تقابل ، لفظ ، معنا ، عرفان