واکاوی مولفه های سرمایه اجتماعی در تقویت تا ب آوری خانوار های عشایری در برابر خشکسالی؛ مورد مطالعه عشایر شهرستان نیشابور

مقدمه: نظام تولیدی و زندگی اجتماعی عشایر با چالش­ها و مشکلات فراوان روبروست که پدیده خشکسالی از آن جمله است، در این بین کاهش آسیب­پذیری جوامع عشایر از طریق افزایش سطح تاب­آوری و ارتقای انعطاف­پذیری در برابر پیامد­های طبیعی از جمله خشکسالی می­تواند یکی از ویژگی­های مدیریت، برنامه­ریزی و توسعه باشد که از طریق سرمایه اجتماعی امکان­پذیر است. هدف پژوهش: بررسی واکاوی مولفه­های سرمایه اجتماعی در تقویت تاب­آوری خانوار­های عشایر در برابر خشکسالی در شهرستان نیشابور انجام گردیده است. روش­شناسی تحقیق: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری نیز تعداد خانوار عشایر شهرستان است، که بر اساس نمونه­گیری تصادفی تعداد ۲۱۷ خانوار تعیین شد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از نرم افزار SPSS، مدل­های FARAS، BMW استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: عشایر شهرستان نیشابور قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر را تشکیل می­دهد. یافته­ها و بحث: نتایج نشان داد، در بین مولفه­های تاب­آوری آمادگی با مقدار ۴۷۹/۰، و واکنش با مقدار ۳۳۱/۰، بالاترین و پایین­ترین میزان را به خود اختصاص داده­اند. همچنین بر اساس اطلاعات مشخص گردیده شد که میزان تاب­آوری در بین خانوار­های عشایر با میزان ( ۶۱/۵۱) در سطح متوسط قرار دارد، در بین مولفه­های سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی با مقدار ۴۹۸/۰، و عضویت در گروه­های اجتماعی با مقدار ۳۸۹/۰، بالاترین و پایین­ترین میزان را به خود اختصاص داده­اند. همچنین بر اساس اطلاعات به دست آمده مشخص گردیده شد که میزان سرمایه اجتماعی در بین خانوار­های عشایر در برابر خشکسالی با میزان (۱۶/۴۵) در سطح متوسط قرار دارد. در نهایت نتایج تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر نیز حاکی از رابطه مثبت و معناداری بین مولفه سرمایه اجتماعی و تقویت تاب­آوری خانوار­های عشایر در برابر خشکسالی بود، به نحوی که بیشترین میزان تاثیرپذیری از سرمایه اجتماعی در مولفه آمادگی به گویه مشورت با کارشناسان کشاورزی، در مولفه واکنش به گویه کشت محصولات معیشتی، در مولفه بازتوانی و بازسازی به گویه بیمه کردن دام­های خود، در مولفه پیشگیری نیز به گویه ترکیب دانش بومی و مدرن در زمینه خشکسالی، اختصاص داده شد. نتایج: در نهایت در یک جمع­بندی نهایی می­توان گفت که مولفه­های سرمایه اجتماعی در تقویت تاب­آوری خانوار­های عشایری در برابر خشکسالی شهرستان نیشابور تاثیر مثبت و معناداری دارد.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، تاب آوری ، خشکسالی ، عشایر ، شهرستان نیشابور