شناسایی ابعاد برنامه درسی خنثی بر اساس تفاوت برنامه درسی اجراشده و قصد شده ی آموزش مفاهیم شهروندی در کتب مطالعات اجتماعی

هدف این تحقیق شناسایی ابعاد برنامه درسی خنثی (پوچ پنهان و پوچ آشکار) بر اساس تفاوت برنامه درسی اجرا شده و برنامه درسی رسمی آموزش مفاهیم شهروندی در کتب مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه بوده است.در این مطالعه از دو روش کیفی منطبق بر منطق استقرایی یعنی تحلیل محتوای کیفی متون،و مطالعه موردی کیفی استفاده گردید.در مرحله تحلیل محتوای متون،منابع مورد تحلیل عبارت از کلیه محتوای کتب مطالعات اجتماعی پایه های هفتم،هشتم و نهم بوده اند و نمونه گیری انجام نشده است.واحد تحلیل،یک درس و واحد ثبت نیز عبارت از یک پاراگراف،یک تصویر و یا یک تکلیف بوده است.در قسمت مطالعه موردی کیفی،مشارکت کننده ها شامل دبیران علوم اجتماعی دوره اول متوسطه ارومیه بوده و نمونه گیری نیز با رویکرد هدفمند،مبتنی بر تکنیک نمونه گیری موارد مطلوب انجام شده و با ۱۹ نفر شرکت کننده مصاحبه ژرفنگر به عمل آمد.مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل مضمونی،تحلیل شدند.داده های حاصل از هر دو روش پژوهش کیفی،وارد نرم افزار مکس کیو دیای و کد گذاری گردیدند.در هر دو شیوه،داده ها از معیارهای روایی،پایایی،صحت و دقت برخوردار بودند.در نهایت مضمونهای حاصل از مصاحبه های دبیران با مضمونهای کتب درسی مورد مقایسه قرار گرفتند.بر اساس نتایج به دست آمده،برخی از مضامین اقتصادی-تکالیف و حقوق شهروندی-هویت،به عنوان مواردی که در عملکرد دبیران وجود ندارند،و مضامین صلح و حل تعارضات و کشمکش ها،مقاومت در برابر ظلم و دفاع از حقوق خود،برخی از مهارت های زندگی،استفاده صحیح از فضای مجازی،نقش جنسیتی،توجه به اقوام و طبقه های اجتماعی و رقابت جویی به عنوان مضامین خنثی در آموزش شهروندی در برنامه درسی قصد شده،شناسایی شدند.

کلیدواژه ها:

تربیت شهروندی ، برنامه درسی خنثی ، برنامه درسی اجرایی ، برنامه درسی رسمی قصد شده