راحله تذهیبی - کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه هنر و معماری کاشان
امیرحسین چیت سازیان - دانشیار گروه مطالعات عالی هنر دانشکده معماری و هنر

عاشورا زیباترین تابلوی تمام نمای عاشقی و دلدادگی است و نقش بسزایی در باورها و اعتقادات ملت ما داشته است، پرداختن به مفاهیم مذهبی همچون واقعه ی عاشورا از دیرباز دغدغه ی هنرمندان بوده است و امروزه این دلنگرانی در عصر ارتباطات در هنر جدید بازتاب یافته است. آن چه ضروری می نماید شناخت آثاری است که هنرمندان جوان طی حرکتی انسجام یافته از سوی حوزه ی هنری تهران برای جهت دهی و هدفمند کردن هنر عاشورایی برگزار کرده است و در قالب هنر گرافیک ( پوستر) مطرح شده است. در این تحقیق ابتدا با روش کتابخانه ای چیستی نماد و نشانه و انواع آن مورد بررسی قرار گرفت، در مرحله ی بعدی به ریشه یابی نمادهای عاشورایی (پنجه و علم) و چگونگی پیدایش آن ها در این هنر پرداخته شد، سپس به روش تحلیل محتوا این نمادها در پوسترهای سوگواره های عاشورایی مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه ای که حاصل شد علاوه بر آنکه ما را به شناختی از نماد، نشانه، پنجه و علم رساند نحوه ی استفاده ی هنرمند از نمادها و میزان شناخت او در به کار گیری این نمادها و مفاهیم آن ها در آثارشان را مشخص گرداند، در برخی از آثار، مفاهیم تا حدی تغییر کرده و ایده و خلاقیت هنرمند را در پوسترها شاهد بوده ایم. هنرمند با استفاده از نمادها، مفاهیم و واقعه ی کربلا را به مخاطب امروز خود منتقل کرده است.

نشانه ، نماد ، علم ، پنجه ، فرهنگ عاشورا ،گرافیک ، پوستر