حقیقت یا مجاز انگاری عام مخصص و اثر آن در جواز تمسک به قضایای عام فقهی
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: دوفصلنامه مطالعات اصول فقه امامیه، دوره: 99، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_MOF-99-1_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 345
نویسندگان
گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مفید قم
استادیار دانشکده الهیات دانشگاه تبریز
دانش پژوه سطح ۴ حوزه
چکیده
مخصص متصل یا منفصل پس از عام، شماری از افراد عام را از دایره حکم آن خارج میسازد. پرسش اصلی، بقا یا عدم بقای حجیت پیشین آن عام و در نتیجه، جواز یا عدم جواز تمسک به عموم آن نسبت به افراد باقیمانده است که پاسخ آن ریشه در حقیقت یا مجاز انگاری عام مخصص دارد. اغلب اصولیان متقدم، استعمال عام مزبور بعد از ورود مخصص را مجاز می دانند؛ در مقابل، اصولدانان متاخر بهویژه از زمان شیخ انصاری تا امام خمینی(ره)، استعمال عام مخصص را استعمال حقیقی دانستهاند و معتقدند ورود مخصص، دامنه شمولی عام را محدود میکند، اما در ماهیت آن از حیث حقیقت و مجاز، تغییری ایجاد مینماید. تفاوت این دو دیدگاه آن است که قائلان به مجازبودن عام مخصص، در مورد حجیت و عدم حجیت عام مخصص اختلاف نظر دارند؛ ولی بین قائلان به حقیقتبودن عام مخصص، در مورد حجیت عام مخصص اختلاف نظری ندارند، بلکه همگی قائل بر حجیت آن هستند. مساله حجیت عام مخصص، در حقوق موضوعه نیز کاربرد دارد و جواز تمسک به خطابات عمومی قانونگذار در قوانین موضوعه، مبتنی بر آن است و از آن رو، ارائه یک ضابطه کلی در این رابطه، ضروری است. در نوشتار حاضر با مطالعه تطبیقی مبانی دیدگاههای مطرحشده و با محوریت مبانی اصولی امام خمینی که با مبنای مشهور اصولیان متاخر امامیه در اثبات حجیت عام مخصص متفاوت است، میتوان نتیجه گرفت که دیدگاه قائلان به حجیت عام پس از تخصیص، عاری از اشکال است و تمسک به تعابیر عام قانونگذار و شارع در موارد عام مخصص، جایز و بلکه لازم است.کلیدواژه ها
عام مخصص, مخصص منفصل, متصل, حجیت, حقیقت, مجازاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.