حسین سوزنچی

بررسی علم دینی و به تعبیر خاص تر، ضرورت تحول در علوم انسانی از منظر اسلامی، مدتی است که بحث هایی را در کشور برانگیخته است. اما چرا این بحث در جامعه کنونی ما مطرح شده و چرا نزاع این اندازه شدید است؟ با نگاهی کلان به این نزاع ها می توان ریافت که همانند بسیاری از بحث های اجتماعی، مسئله فقط در اختلاف نظرها و اختلاف مبناها خلاصه نمی شود، بلکه مسئله مهم تر، سوءتفاهم های پیش آمده میان دوطرف است ، تا حدی که گاه نزدیکی دیدگاه برخی از مدافعان علم دینی و برخی از مخالفان آن، بسیار بیشتر از کسانی است که از این اصطلاح استفاده می کنند. یکی از راهکارهای کاستن از این سوء تفاهم ها، مطالعه دقیق ریشه های تاریخی مسئله و دسته بندی معرفتی در میان کسانی است که در قبال این مسئله موضع گرفته اند، تا معلوم شود از منظر نیاز معرفتی و فارغ از بحث های سیاسی، چرا این بحث در جامعه ما مطرح شده و مدعای اساسی کسانی که خود را موافق یا مخالف آن معرفی می کنند، چیست و این دیدگاه ها چه اندازه به هم نزدیک یا از همدیگر دورند. در مقاله حاضر با نگاه مختصری به علم جدید و جایگاه آن در غرب و نیز چگونگی ورود این علم به کشورهای اسلامی، تحولات فکری ای بررسی می شود عامل که پیدایش و طرح مفهوم علم دینی به شکل عام در جوامع اسلامی و به شکل خاص در ایران بوده اند.در ادامه بر اساس مبانی معرفتی دیدگاه هایی که در قبال علم دینی موضع گرفته اند، دیدگاه های شایع از این موضوع در ایران را دسته بندی می کنیم. سپس با توضیح مبانی علم شناسی و دین شناسی مورد نیاز، می کوشیم تصویر معقول و شایسته دفاعی از علم دینی و نیز راهکارهای کلانی ترسیم نماییم که می تواند بستری برای تکوین چنین علومی باشند.

علم دینی, علم و دین, جریان شناسی فکری, تحول علوم انسانی, علم اسلامی و فلسفه علم