بهمن طهماسی - دانشجوی دکتری، رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران
فاطمه جمشیدی - کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران
عباس شکریانی - کارشناسی ارشد، رشته جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

فعالیت های کشاورزی از گذشته تا به امروز به دلیل نقش آن در تامین نیازهای غذایی جوامع، تامین مواد مورد نیاز صنایع، ایجاد اشتغال و درآمدزرایی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. با این وجود، بخش کشاورزی در ایران با چالش های مهمی مانند الگوی نامطلوب کشت روبه رو است به عبارتی سطح زیر کشت اختصاص داده شده به کشت محصولات مختلف کشاورزی در مناطق مختلف متناسب با پتانسیل های محیطی نبوده که این امر در نهایت موجب هدر رفت منابع آب و خاک و کاهش سود اقتصادی حاصل از آن میشود. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تحلیل تغییرات فضایی و زمانی الگوی کشت محصولات زراعی و باغی در پهنه فضایی ایران است. روش شناسی پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی است. داده های مورد نیاز از سرشماری ۱۳۸۲ و ۱۳۹۳ کشاورزی مرکز آمار ایران استخراج شده است و با استفاده از تکنیک های آمار فضایی در محیط نرم افزار Arc GIS مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان میدهد طی دوره زمانی مورد بررسی میانگین کلی سطح زیرکشت محصولات کشاورزی کاهش یافته است. در این میان مقایسه ها نشان میدهد سطح زیرکشت محصولات باغی افزایش و سطح زیرکشت محصولات زراعی کاهش یافته است. همچنین الگوی فضایی کشت محصولات کشاورزی نشان میدهد تمرکز کشت زراعی منطبق با غرب ایران و تمرکز کشت باغی منطبق با ایران مرکزی و برخی مناطق شمالی ایران است. در مجموع کاهش سطح زیرکشت محصولات کشاورزی در ایران به دلیل به خطر انداختن امنیت غذایی کشور به عنوان یک چالش اساسی برای دستیابی به توسعه و معیشیت پایدار شناخته میشود.

پویش فضایی زمانی، الگوی کشت، کشاورزی، ایران