محمدرضا یوسفی - استاد
رقیه ابراهیمی شهرآباد

ریاضی از شاخه های دانش موردعلاقه ایرانیان، قبل از اسلام است. توجه به ریاضی بعد از اسلام و در پرتو آموزه های دینی با فراز بیش تری ادامه یافت اما با فرودهایی نیز همراه شد، موضوعی که کم تر به نقش دولت ها و دیگر عوامل در چنین اتفاقی، توجه شده است. لذا چرایی فرازها و فرودهای علم ریاضی، هم چنان مساله پیش روی ماست بنابراین، این مقاله در پی پاسخ به این سوال است که سیر و علل اوج گیری و افول گرایی علم ریاضی در قرن چهارم تا نهم چگونه است؟(سوال) در تاریخ حیات علمی ایران هرگاه شرایط سیاسی و اجتماعی فراهم بود، دانش های عقلی چون ریاضی رشد سریعی داشت. در عوض با جبرگرایی و ناامنی های اجتماعی، دچار افت و افول می شد. (فرضیه) نوشتار حاضر، به دنبال تصویرگری نقش ایرانیان در علم ریاضی به تاثیر از اسلام و تصویرسازی تاثیر نامطلوب رکود علم ریاضی به دلیل دور شدن حکومت و ملت از دین است (هدف) که به شیوه توصیفی- تحلیلی و مطالعه تاریخی- سیاسی موردبررسی قرار می گیرد. (روش) حاصل آن، کشف رابطه معنادار بین هویت جبرستیزی ایرانیان با رشد علم ریاضی و آگاهی از پیوند بین جبرگرایی حکومت ها و فرود علم ریاضی است. (یافته)

ریاضیات, ایران باستان, ایران اسلامی, علوم عقلی و تمدن اسلامی