نصرالله نظری
کریم خانمحمدی

اسلامی سازی علوم انسانی استلزاماتی دارد که از مهم ترین آن ها پرداختن به مجموعه مباحثی است که از نقش بسیار عمده و کلیدی برخوردارند. عقلانیت یکی از این مباحث عمده و اساسی است که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، ضمن تبیین مفهوم عقلانیت در اندیشه غرب و گونه شناسی آن، عقلانیت اسلامی مفهوم سازی و تفاوت های آن با عقلانیت غربی آشکار گردیده است. این مهم که براساس روش تفسیری اجتهادی و تحلیل محتوای متون صورت گرفته است این نتایج به دست آمده است که اولا برای تبیین عقلانیت اسلامی، ارجاع به انسان شناسی دینی بسیار ضروری است؛ ثانیا در نگاه اسلامی ارتباط عقلانیت ابزاری با عقلانیت نظری بسیار وثیق و ناگسستنی است. با توجه به این یافته ها می توان مدعی شد که در علوم انسانی اسلامی، عقلانیت زمانی که در تناظر با رفتار و کنش عاملان انسانی مطرح گردد، فرایندی خواهد بود که نتیجه آن لزوما به عبودیت و رستگاری منتهی می گردد.

کنش, عقلانیت, عقلانیت نظری, عقلانیت عملی, عقلانیت اسلامی و علوم انسانی اسلامی