امیر مصلحی - گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان
محمد فیضیان - گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان

تحرک کادمیم در خاک تحت تاثیر عوامل مختلفی است و جذب آن توسط توتون بیشتر از سایر گیاهان زراعی است. این آزمایش با هدف بررسی برهمکنش سه عامل شوری آب آبیاری (صفر، ۲۰ و ۴۰ میلی مولار NaCl)، کود سوپر فسفات تریپل (صفر و ۵/۱ گرم بر کیلوگرم خاک) و آلودگی کادمیم خاک ( صفر و ۱۲ میلی گرم بر کیلوگرم خاک) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار بر غلظت کادمیم بخش هوایی، غلظت کادمیم دود توتون، درصد استخراج DTPA، غلظت کادمیم خاکستر توتون، فاکتور تحرک کادمیم و درصد توزیع شکل های شیمیایی کادمیم خاک، انجام شد. نتایج نشان داد که فاکتور تحرک کادمیم در خاک آلوده شده به کادمیم نسبت به خاک غیر آلوده در شوری صفر، ۲۰ و ۴۰ میلی مولار به طور میانگین و به ترتیب ۶/۲۵، ۴/۳۲ و ۲/۳۶ درصد افزایش نشان داد. کاربرد کود فسفاته، سبب کاهش معنی دار فاکتور تحرک کادمیم در خاک­های غیر آلوده به کادمیم شد. در خاک های آلوده به کادمیم، درصد استخراج DTPA با افزایش سطوح شوری آب آبیاری از صفر به ۲۰ و ۴۰ میلی مولار به ترتیب به مقدار ۵/۲۶ و ۴/۵۶ درصد افزایش نشان داد. در خاک های غیر آلوده به کادمیم، کاربرد کود سوپر فسفات تریپل در شوری های صفر، ۲۰ و ۴۰ میلی مولار آب آبیاری به ترتیب سبب کاهش درصد استخراج DTPA به میزان ۲/۲۰، ۴/۲۸ و ۶/۲۴ درصد نسبت به عدم کاربرد کود شد. با افزایش سطوح آلودگی کادمیم خاک، درصد غلظت کادمیم بخش های اکسیدی خاک کاهش و درصد غلظت کادمیم بخش کربناتی، آلی و باقی مانده افزایش نشان داد. کاربرد کود فسفاته سبب افزایش غلظت کادمیم باقی مانده خاک شد. با افزایش سطوح آلودگی کادمیم خاک، درصد کادمیم بخش کربناتی و ماده آلی خاک نسبت به خاک غیر آلوده به کادمیم افزایش معنی داری نشان داد. نتایج هم چنین نشان داد که کاربرد کود سوپرفسفات تریپل در خاک آلوده به کادمیم و در شوری صفر، ۲۰ و ۴۰ میلی مولار به ترتیب سبب افزایش غلظت کادمیم خاکستر توتون به مقدار ۴۷/۱، ۸۹/۱۵ و ۸۰/۲۹ درصد و غلظت کادمیم دود توتون به میزان ۲/۲۳، ۳/۲۳ و ۱۸ درصد گردید. عامل شوری و کود فسفاته روند معکوسی بر کادمیم بخش محلول+تبادلی و کادمیم فراهم با DTPA خاک داشتند به طوری که با افزایش شوری، این غلظت ها افزایش و با افزایش کود سوپر فسفات تریپل، کاهش نشان داد.

درصد استخراج DTPA, شکل های مختلف کادمیم خاک, فاکتور تحرک کادمیم, کادمیم دود سیگار توتون