محسن سرتیپی پور

زلزله پدیده ای است که از گذشته در کشور ما وجود داشته است. چهار زلزله از مهیب ترین زلزله های جهان در قرن بیستم میلادی در ایران اتفاق افتاده و گزارش سال ۲۰۰۳ برنامه عمران ملل متحد تحت عنوان " کاهش ریسک بلایا، چالش توسعه" ، ایران را دومین کشور جهان از لحاظ مرگ میر ناشی از زلزله معرفی نموده است. بررسی وضعیت زمین شناسی نشان می دهد ایران منطقه ای با فعالیت لرزه خیزی و گسل های بسیار است که این امر در طراحی و ساخت بناها باید به عنوان عاملی تاثیرگذار در نظر گرفته شود. بررسی میراث معماری به جای مانده از گذشته نشان می دهد نوعی دانش بومی برای طرح و ساخت مسکن ودیگر بناها وجود داشته که چنانچه در ساخت و سازها لحاظ می گردید ایمنی بنا و ساکنان آن تامین می شد. بخشی از تمدن ایرانی و میراث گرانبهای معماری در شهرها و روستاهای کشور که به نسل کنونی رسیده حاصل همین دانش می باشد. در نگاهی جامع، دانش بومی، بخشی از ثروت و سرمایه ملی است که باورها، ارزش ها و دانسته های هر قوم را در بر می گیرد. افراد اجتماع به کمک این دانش و در طی قرون نیازهای خود را جستجو و تامین می نموده اند. نظر به اینکه هم اکنون نیز بخش قابل توجهی از ساخت و ساز در کشور تقلیدی از شیوه های سنتی است آشنایی با روش های پیشگیری از خطرات ناشی از زلزله که در طول تاریخ آزموده شده می تواند آموزنده باشد. نظر به اینکه ماهیت زلزله و اثر آن بر بناها تغییر نکرده است، شناخت و بازآفرینی دانش بومی مواجه با زلزله می تواند زمینه به کارگیری مجدد آن ها در بناهای متعارف و معمول را فراهم نماید. این مقاله با تاکید بر دانش و مهارت های چند هزار ساله بومی در مواجه با زلزله، به دنبال شناخت این الگوها و بازآفرینی آن ها برای مقاوم سازی و کاهش آسیب پذیری بناها است.

Regeneration, Vernacular Knowledge, Vernacular Architecture, Earthquake., بازآفرینی, دانش بومی, معماری بومی, زلزله