علی اصغر شهبازی - استادیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

ترجمه متون ادبی به طور عام و برگردان شعر به طور خاص، ناگزیر از انجام تغییر است که در بخش­های مختلف واژگانی، ساختاری، بلاغی و گفتمانی متن روی می­دهد. فرآیند تعدیل، غالبا ناشی از تصمیم آگاهانه مترجم بوده و به ماهیت زبان مقصد بازمی­گردد. یکی از نظریات برجسته در این حوزه، نظریه جی. سی کتفورد (۱۹۶۵) است که در دو گروه کلی و چهار زیرشاخه، تغییرات واژگانی و دستوری را مورد بررسی قرار می­دهد. در پژوهش حاضر تلاش شد با تکیه بر نظریه کتفورد، اقسام تعدیل­های عبدالمنعم و العطار در تعریب سروده­های مجموعه «تولدی دیگر» فروغ فرخزاد، مقایسه و تحلیل شود. نتیجه این بررسی بیانگر این است که تغییر طبقات دستوری، نسبت به دیگر اقسام تغییر در تعریب هر دو مترجم، فراوانی بالایی دارد. تعریب مریم العطار به دلیل تقید به زبان مبدا و التزام به ترجمه تحت­اللفظی از تعدیلات ساختاری کمتری برخوردار است که این امر باعث نامانوسی ترجمه شده است. این درحالی است که ترجمه عبدالمنعم به دلیل معادل­یابی­های مناسب و التزام به تصریح و تعدیل واژگانی و ساختاری، روان­تر به نظر می­آید. همچنین حذف­ها و افزوده­های نابجا در تعریب العطار گاه موجب تغییرات معنایی و مفهومی ترجمه وی شده است.

نقد ترجمه شعر, نظریه کتفورد, مجموعه تولدی دیگر, فروغ فرخزاد