بررسی نقش ساز و کار تقابل در پیوند آیات قرآن (با محوریت سوره ی آل عمران)

تقابل معنایی یکی از ابزارهای هنری و زیبایی آفرین است که بالاترین مراتب زیبایی را در ساختار و محتوای قرآن کریم باعث گشته است. توجه و مطالعه­ی زیباشناسی تقابل و ساختار­های تقابلی در آیات ارجمند قرآن می­تواند با تقدیم مفاهیم نهفته ارزشمند و داده­های هنری احساس­ برانگیز، به بازنمودن برخی ابهامات و پیچش­های معنایی در آن­ها کمک کند و تا حدود زیادی به نیاز­ها و پرسش­های روح و عقل انسان پاسخ ­گفته و بر آن­ها تاثیر گذارد و ازآنجاکه تقابل در قرآن کریم جلوه­ای از زیبایی­ها و شگفتی­های این کتاب آسمانی و وجهی از وجوه اعجاز آن است، ضرورت و اهمیت بررسی نقش ساز وکار تقابل در این سوره که از ویژگی­های خاصی برخوردار است، به خوبی آشکار می گردد. در این پژوهش ضمن شناسایی این سازوکار و ابزار هنری در سوره­ی آل عمران، تاثیر آن در ایجاد توازن آوایی و زیبایی ساختار و ایجاد پیوند و توازن معنایی و زیبایی محتوای این سوره مورد بررسی قرارگرفته است. در این راستا ابتدا به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی واژه­ی"تقابل" و اهمیت و جایگاه آن در ایجاد زیبایی سخن پرداخته شده و سپس با تحلیل نمونه­هایی از انواع تقابل معنایی در سوره­ی آل عمران، روشن می­شود که چگونه این ابزار بلاغی توانسته است در این سوره انسجام آوایی و وحدت ساختاری ایجاد کند و در انسجام و وحدت معنایی آیات و تقدیم مفاهیم والا در آن­ها نقش داشته باشد. و با تقابل­سازی صفات خداوند باعث ارائه­ی تعریف جامع و کاملی از خداوند یکتا در این سوره شده و تسلط همه جانبه او بر امور هستی از ازل تا ابد را اثبات کرده و به نفی همه­ی خدایان ادعایی کافران پرداخته است.

کلیدواژه ها:

ساز و کار تقابل ، تقابل معنایی ، انسجام آوایی ، وحدت ساختاری ، وحدت موضوعی