بررسی بازتاب هایی از رئالیسم جادویی در حکایت های «مجالس عتیقی تبریزی»

رئالیسم جادویی به عنوان سبکی نوین در داستان نویسی، در نیمه دوم قرن بیستم پدید آمد. اگرچه زادگاه این سبک آمریکای لاتین است و نویسندگان این منطقه با آثار داستانی خود، عامل جهانی شدن آن شده و با نوشته­های تحلیلی و انتقادی خود اصول و مولفه­ها و قواعد این سبک را بنا نهاده­اند، اما به گمان برخی اندیشمندان حوزه ادبیات، شیوه یادشده تنها ویژه این منطقه از جهان نیست و اساسا ریشه­های نخست آن را می­توان در ادبیات خاورزمین و به ویژه در متون عرفانی جست­وجو کرد. اغلب نویسندگان رئالیسم جادویی از قوه تخیل بسیار قوی و خلاقیت ادبی قابل تحسینی برخوردارند. این تخیل ریشه در افسانه­ها، اسطوره­ها، باورها، حکایات و قصه­های مردمی و بومی دارد. متون عرفانی و به طور مشخص «مجالس» صوفیان، در اساس، قالبی تخیلی دارند چراکه «پیر» در هنگام مجلس به ذکر حکایت هایی از عرفا می­پرداخته و به جهت اینکه اکثر مخاطبانش عامه مردم بوده­اند؛ تمام تلاش خود را می­کرده است که کلامش باورپذیر و موثر باشد به همین دلیل مجلس گویی او، سراسر برخاسته از تخیل بسیار قوی و خلاقیت و تصویرسازی­های اوست. در این جستار با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به ذکر نمونه­هایی از نقاط مشترک «سبک رئالیسم جادویی» و حکایات «مجالس عتیقی تبریزی» پرداخته­ایم. از مهم ترین نقطه­های پیوند «مجالس» و نوشتن به سبک رئالیسم جادویی، کنش­های کرامت آمیز؛ رفتارهای عجیب وغریب، تخیل قوی، شکستن مرز واقعیت و فراواقعیت و به هم ریختگی ساختار علی و معلولی، است.

کلیدواژه ها:

مجالس عتیقی ، حکایتهای عرفانی ، رئالیسم جادویی ، کرامات ، واقعیت و فراواقعیت