جواد قاسمی - استادیار، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران
حسام الدین غلامی - استادیار، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران

کشاورزی، یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی کشور است که نقش بی بدیلی در ایجاد امنیت غذایی، اشتغال و درآمدسازی و ارزآوری ایفا می نماید. اما پایداری این بخش، به ویژه در سال های اخیر به دلایل مختلفی چون تغییر اقلیم، کاهش منابع آب، فرسایش خاک، استفاده بی رویه از نهاده های تولید و مهاجرت روستاییان، مورد تهدید قرار گرفته است که ادامه این روند در کنار فشار روزافزون برای تامین امنیت غذایی پایدار، می تواند پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد. بنابراین، یافتن راهکارهای مناسب برای توسعه پایداری این بخش همواره از دغدغه های سیاستگذاران و برنامه ریزان این بخش بوده است. یکی از این راهکارها، توسعه کشت گیاهان دارویی است که می تواند نقش حیاتی در حفظ سلامت جامعه، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی ایفا نماید. توسعه گیاهان دارویی با توجه به بومی بودن و سازگاری اکولوژیکی با شرایط کشور، قابلیت های مناسب در زمینه فرآوری، نگهداری و صادرات، وجود دانش بومی غنی در خصوص پرورش و مصرف گیاهان دارویی در مناطق روستایی و عشایری؛ می تواند در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی پایداری بخش کشاورزی کشور از طریق کمک به پایداری منابع آب و اصلاح الگوی کشت، حفظ ذخایر ژنتیکی و تنوع زیستی، پایداری عرصه های مرتعی، توسعه صادرات، مصرف بهینه نهاده های تولید و تولید محصولات سالم، امکان توسعه اراضی دیم و کم بازده، پایداری سکونتگاه های روستایی و توانمندسازی جوامع محلی و توسعه جاذبه های گردشگری روستایی و ایجاد معشیت جایگزین و پایدار، نقش موثری ایفا نماید. در این مقاله که با رویکرد مروری تدوین شده است، به تحلیل نقش گیاهان در پایداری بخش کشاورزی پرداخته شده است.

گیاهان دارویی، پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی، پایداری محیط زیستی.