بررسی امکان کنترل بیولوژیکی Phytophthora drechsleri عامل بوته میری خیار توسط جدایه های Trichoderma spp. در شرایط گلخانه

خیار (Cucumis sativus) یکی از محصولات تجاری مهم در ایران و جهان بوده که سرشار از منابع غنی از فیبر و ویتامین با ارزش غذایی زیاد است. این محصول همواره مورد حمله عوامل بیماریزای خاکزاد قرار دارد که نه تنها خسارت اقتصادی قابل توجهی برعملکرد محصول وارد می­کنند، بلکه کیفیت و بازار­پسندی محصول را نیز کاهش می­دهند. یکی از مهم­ترین و مخرب­ترین بیماری­های خاکزاد خیار، بوته­میری و پوسیدگی ریشه و طوقه با عامل Tuker Phytophthora drechsleri می­باشد. در این مطالعه توان بیوکنترلی جدایه­های سه گونه قارچ Trichoderma بر روی قارچ عامل بیماری در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه­ای بررسی شد. جدایه­های آنتاگونیست مورد بررسی شامل گونه  Trichoderma harzianum (جدایه­های Th۳، Th۵، Th۶، Th۷ و Th۹)،گونهT. longibrachiatum (جدایه Tl۲) و گونه T. atroviride (جدایه­های Ta۱، Ta۴، Ta۸ و Ta۱۰) بودند. آزمون­های کشت متقابل، در قالب طرح کاملا تصادفی با ۱۱ تیمار در سه تکرار اجرا شد. جدایه Th۶ با ۳/۸۹ درصد بیش­ترین خاصیت بازدارندگی از رشد را در کشت متقابل نشان داد. پیچش هیفی در تماس جدایه­های تریکودرما با فیتوفترا مشاهده نشد ولی هیف­های تریکودرما به موازات هیف­های فیتوفترا رشد کردند و آپرسوریوم و هاستوریوم را تشکیل دادند. براساس نتایج به دست آمده از بررسی­های آزمایشگاهی، موفق­ترین جدایه­ ها از نظر فعالیت آنتاگونیستی در مقابل P.drechsleri، جدایه­های Th۶، Th۵، Th۳ و  Ta۱بودند. چهار جدایه مذکور جهت انجام مطالعات گلخانه­ ای انتخاب شدند. در گلخانه، آزمون­های تیمار خاک و آغشته­سازی بذر با سوسپانسیون اسپور جدایه­های تریکودرما به منظور بررسی توان کنترلی این جدایه­ها در قالب طرح کاملا تصادفی با ۱۰ تیمار در سه تکرار اجرا شد. نتایج بررسی­های گلخانه­ای نشان داد که جدایه­های مورد بررسی با سطوح مختلفی قادر به کنترل بیماری بودند. جدایه­های Th۶ و Ta۱ به ترتیب با ۷۵/۹۱ درصد و ۵/۸۳ درصد بیش­ترین تاثیر کاهنده را بر بیماری به صورت کاهش درصد گیاهچه میری در اولین آمار­برداری پس از تیمار خاک داشتند و پس از آن­ها جدایه­های Th۳ و Th۵ قرار گرفتند. در روش آغشته­سازی بذر نیز جدایه­های Th۶ و Ta۱ موفق­تر از جدایه­های دیگر عمل کردند و در تیمار­های مایه­ زنی شده با این جدایه­ها و فیتوفترا، درصد جوانه­زنی بذر به ترتیب ۱۰۰ و ۳۴/۸۳ درصد بود. به طور کلی در این تحقیق، روش تیمار بذر در مقایسه با تیمار خاک در کاهش بیماری موثر­تر بود. جدایه­ های مورد بررسی در افزایش رشد گیاه نیز موثر بودند و دو جدایه  Ta۱ و Th۶ به طور معنی­داری وزن تر و ارتفاع گیاهان را افزایش دادند.

کلیدواژه ها:

تریکودرما ، کنترل بیولوژیک ، بوته میری خیار ، < Phytophthora drechsleri>