سعید حسن پور لمر

شناخت و دسته ­بندی صحیح گونه ­های مختلف معماری می­تواند در درک بهتر فضا، حفاظت از آن و نیز در دستیابی به شیوه ­های جدید طراحی مفید واقع گردد. استان گیلان در شمال کشور و در کنار سواحل جنوبی دریای خزر قرار گرفته است. از خصوصیات بارز آن رطوبت و بارندگی زیاد است که عامل اصلی شکل­ گیری معماری و شهرسازی این ناحیه می­باشد. مجتمع­ های زیستی سواحل خزری، از معماری ویژه­ای برخوردار هستند که شاید بتوان نمونه ­های با ارزش آن­ ها را در شهرستان تالش که در حد فاصل یک صد کیلومتری مرکز استان گیلان (رشت) قرار گرفته است و به خصوص در روستای خاله سرا ۵۷ که در حد فاصل پانزده کیلومتری مرکز شهرستان (تالش) قرار گرفته است مشاهده نمود. این نوشتار سعی بر آن دارد تا گونه­های معماری روستای خاله سرا ۵۷ را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. اطلاعات مقاله حاضر بر اساس مطالعات کتابخانه­ ای و مشاهدات میدانی گردآوری شده و از جامعه آماری مشتمل بر ۴۹۵ بنای مسکونی و ۹۰ خانه سنتی که دارای معماری ارزشمند بوده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به همین سبب ابتدا به توصیف وضع موجود روستا پرداخته شده و سپس به عناصر کالبدی روستا و فضاهای موجود در بناها و گونه­های روستا پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده آن است که روند گسترش بناهای روستا بر اساس الویت­های اقلیمی به ترتیب از سمت شرق به غرب و سپس در ارتفاع شکل گرفته است و بطور کلی سه الگوی معماری در بافت روستای خاله سرا ۵۷ یافت می شود، که این سه الگو عبارتند از خانه­ های کرسی بلند، خانه­ های تلار دار و  خانه های غلام گردشی. که خانه­ های با الگوی کرسی بلند با اختصاص۷۳% بیشترین میزان در بافت روستا و خانه­ های تلار­ دار نیز با ۲۴% به دلیل هزینه­ های بالای اجرا کمتر مورد استقبال روستائیان قرار گرفته است و همچنین آخرین گونه از خانه ­های روستا که به غلام گردشی معروف می­باشد با اختصاص ۳% از مجموع آمارهای ارائه شده در گونه­ شناسی بناهای روستایی خاله سرا ۵۷ مورد استفاده قرار گرفته است.

Gilan province, Talesh city, Khalehsara ۵۷ village, housing typology, vernacular architecture, استان گیلان, شهرستان تالش, روستای خاله سرا ۵۷, گونه شناسی, معماری بومی