بدنمندی و تجربه خود در سینمای ایران: مطالعه پدیدارشناختی شش فیلم از دهه ۶۰ تا ۹۰

تجربه زیسته در زیست جهان، مفهومی است که براساس آن، درک جامعه شناختی فیلم با رهیافت پدیدارشناسی امکان پذیر می شود. این پژوهش با هدف فهم بدنمندی و تجربه خود در زیست جهان نمادین فیلم با روش پدیدارشناسی توصیفی و تحلیل مضمون انجام شده است. شش فیلم سینمایی ایرانی از دهه ۶۰ تا ۹۰ ازطریق نمونه گیری موارد حاد انتخاب شدند که در آنها بدنمندی و تجربه خود سوژه ها به منزله ایده فلسفی و مسئله مند به تصویر درآمده است که عبارت اند از: شاید وقتی دیگر، هامون، مسافران، کاغذ بی خط، شب های روشن و رگ خواب. طبق نتایج پژوهش، سوژه خودش را در دوگانه خود/دیگری تجربه می کند و بدنمندی واسطه ای برای بازیابی خود یا استحاله در دیگری است. در دهه ۶۰ این دوگانه شکل فردی دارد، بدن زن ساحت مستقلی ندارد و در چارچوب ذهنی دیگری ابزورد (مرد) قوام می یابد. بدن زن ابژه ای است که زیر نگاه دیگری خاموش و خود به واسطه دیگری بازیابی می شود. در دهه ۷۰ دوگانه خود/دیگری به ساحت جمعی کشیده شده است و سوژه ها در دوگانه تکنیک/بین الاذهان جمعی قوام می یابند. بدن و خود در قاب بین الاذهان جمعی بازیابی می شوند و ماهیت تکنیک در جعل سوژه ها برملا می شود. در دهه ۸۰ بدنمندی سوژ ها به ساحت تقابل/گذار برکشیده می شود، کنش بدنمند زن، از بدن ابزورد مرد عبور و او را در جهان متروکش رها می کند. در دهه ۹۰ تقابل رنگ می بازد و سوژه ها در شکلی از هم تنانگی قوام می یابند. پیوند جمعی با جسمانیت فست فودی و حس پذیری بدن زن در هم می آمیزد و سوژه خودش را در شکل دگردیسی شده خانه تجربه می کند.

کلیدواژه ها:

بدنمندی ، تجربه خود ، پدیدارشناسی ، فیلم ، سینمای ایران