اثر تنش خشکی و سطوح کود نیتروژن بر صفات فیزیولوژیک دو ژنوتیپ لوبیا قرمز

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود نیتروژن بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه دو ژنوتیپ لوبیا قرمز، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۳۸۹-۱۳۸۸ در مزرعه پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج) اجرا گردید. تیمارهای تنش خشکی به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری معمول (۶۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر)، تنش خفیف خشکی پس از مرحله ۴ برگی (۹۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) و تنش شدید خشکی پس از مرحله ۴ برگی (۱۲۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) بودند. سطوح کود نیتروژن در چهار سطح صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار و دو ژنوتیپ لوبیا (رقم اختر و لاین D۸۱۰۸۳) نیز به عنوان عامل فرعی به صورت فاکتوریل در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که برهمکنش تنش خشکی× ژنوتیپ بر صفات محتوای کلروفیل a، کلروفیل کل، پرولین و اختلاف دمای سایه انداز گیاهی و هوا (افت دمای سایه انداز گیاهی) در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل تنش خشکی×نیتروژن نیز در سطح احتمال یک درصد بر صفات محتوای کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، پرولین و افت دمای سایه انداز گیاهی معنی دار بود. تنش خشکی منجر به کاهش صفات شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئیدها و عملکرد دانه و افزایش افت دمای سایه انداز گیاهی و محتوای پرولین برگ گردید. مصرف کود نیتروژن نیز باعث افزایش کلیه صفات یاد شده به جز افت دمای سایه انداز گیاهی شد. در دو ژنوتیپ مورد بررسی رقم اختر بیشترین رنگیزه های فتوسنتزی، محتوای پرولین برگ، محتوای نسبی آب برگ و افت دمای سایه انداز گیاهی را دارا بود، در حالی که بیشترین عملکرد دانه در سطوح تنش خشکی از لاین D۸۱۰۸۳ به دست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که مصرف نیتروژن باعث افزایش سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، محتوای رنگیزه های برگ، میزان پرولین برگ و افت دمای سایه انداز گیاهی در شرایط تنش خشکی گردید و باعث افزایش عملکرد دانه لوبیا شد.

کلیدواژه ها:

Drought stress ، Canopy temperature ، Grain yield ، Proline ، Red kidney bean and Relative water content. ، پرولین ، تنش خشکی ، دمای سایه انداز گیاهی ، عملکرد دانه ، لوبیا قرمز و محتوی نسبی آب برگ.