ارزیابی تحمل ارقام گندم نان بهاره به تنش گرمای انتهای فصل در شرایط اهواز

به منظور بررسی تاثیر این تنش بر عملکرد و اجزای عملکرد ۲۰ رقم گندم نان بهاره، آزمایشی مزرعهای در دو سال زراعی ۸۷-۱۳۸۶ و ۸۸-۱۳۸۷ در ملاثانی (۳۵ کیلومتری شمال شرقی اهواز) به صورت بلوک های نواری با سه تکرار شامل چهار تاریخ کاشت (۱۵ آبان، ۱۵ آذر، ۱۵ دی و ۱۵ بهمن ماه، به منظور تامین تنش گرما) در کرتهای طولی و ۲۰ رقم گندم نان بهاره (شعله، اروند، چناب۷۰، فلات،چمران، ویریناک، اترک، S-۸۰-۱۸، استار، اینیا۶۶، بولانی، بیات، داراب ۲، دز، کویر، مارون، هامون، هیرمند، پیشتاز و روشن) در کرتهای عرضی اجرا شد. نتایج نشان داد که سال، تاریخ کاشت، رقم و اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم اثر معنیداری بر صفات اندازهگیری شده داشتند. مقایسه میانگینهانشان داد که عملکرد دانه در سال دوم بیشتر از سال اول بوده است. بیشترین عملکرد (۶۰۴۹ کیلوگرم در هکتار) در ۱۵ آذر و کمترین آن (۱۷۵۵ کیلوگرم در هکتار) در ۱۵ بهمن بدست آمد. در بین ارقام گندم، بیشترین میانگین عملکرد (۵۰۲۰ کیلوگرم در هکتار) مربوط به رقم چمران و کمترین آن (۳۶۶۳ کیلوگرم در هکتار) متعلق به رقم اینیا۶۶ بود. محاسبه شاخص تحمل تنش (STI)، ارقام اروند (۳۹۴/۰)، ویریناک (۳۹۳/۰)، چمران (۳۷۸/۰) و بیات (۳۵۶/۰) را بهعنوان ارقام متحمل و ارقام روشن (۱۹۹/۰)، هامون (۲۲۳/۰)، فلات (۲۲۷/۰)، استار (۲۳۳/۰)، اینیا۶۶ (۲۳۷/۰) و داراب۲ (۲۴۴/۰) را بهعنوان ارقام حساس به تنش گرما دسته بندی کرد. به طور کلی به نظر می رسد که اگر در شرایط منطقه خوزستان، انتخاب ارقام مناسب گندم بر اساس دوره رشد آنها (زودرس، متوسطرس و دیررس) و امکان عملیات زراعی مطلوب صورت گیرد، میتوان با کشت ارقام متحمل به تنش گرما، ضمن حفظ عملکرد بالا، پایداری تولید را نیز بهبود بخشید.

کلیدواژه ها:

Ahwaz ، Spring Bread Wheat ، Stress Tolerance Index and Terminal heat stress. ، اهواز ، تنش گرمای انتهای فصل ، شاخص تحمل تنش و گندم نان بهاره.