شکل گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام
- سال انتشار: 1392
- محل انتشار: فصلنامه پژوهشهای فلسفی کلامی، دوره: 15، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_PFK-15-2_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 213
نویسندگان
عضو هیئت علمی سازمان سمت.
چکیده
بحث درباره وجود و ماهیت و رابطه میان آنها از مباحث بنیادین فلسفه است. از جهات گوناگون می توان تصاویری از این رابطه را در قالب تمایز طبیعی، منطقی و فلسفی نشان داد. تمایز طبیعی در میان فیلسوفان گوینده ای نداشته و تمایزی که در فضای فلسفی یونان و در ارسطو در مباحث مربوط به «پرسش های علمی» و «فلسفه نخستین» دیده می شود، تمایزی منطقی است. ارسطو هرگز از مرز تمایز منطقی فراتر نرفته و نمی توانسته فراتر رود؛ چراکه در دیدگاه وی جهان بی آغاز است و آفریدگاری ندارد؛ هستی همیشه هست و عدم مطلق، مطلقا نیست و مفهوم امکان - به معنای شکاف واقعی میان ماهیت و وجود- ناشناخته است. در مقابل، در فضای ادیان توحیدی، جهان و هر چه در آن هست مخلوق است و مخلوق یعنی آنچه علت «بودن» خود را به همراه ندارد و وجودش را از خالق (خدا) دریافت می کند. چنین آموزه ای در جهان اسلام به پیدایش مفهوم فلسفی «امکان» و دسته بندی دوقطبی موجودات به «واجب الوجود» و «ممکن الوجود» انجامید. مراد از تمایز فلسفی همین است که «وجود» در ممکن الوجودها معلول علتی خارجی و خارج از ماهیت شیء است. به لحاظ تاریخی سرآغاز این نظریه به فلسفه کندی باز می گردد که در آن او با طرح نظریه «ابداع» و توصیف علهالعلل به خالقیت، آموزه خلقت را جانشین نظریه یونانی «پیدایی عالم» کرد. فارابی هم نخستین کسی است که با تقسیم موجود به واجب و ممکن و تحلیل واقعیت ممکنات به وجود و ماهیت، مسئله تمایز فلسفی را مطرح کرد و ابن سینا آن را مبنای مابعدالطبیعه خود قرار داد و به استخراج لوازم فلسفی آن در حوزه های مختلف پرداخت. هدف از نگارش این مقاله نشان دادن سهمی است که کندی و فارابی با توجه به آثار موجودشان در پیدایش این نظریه داشته اند.کلیدواژه ها
وجود, موجود, ماهیت, تمایز, ترکیب, ارسطو, کندی, فارابیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.