عیسی ابراهیم زاده
قاسم رفیعی

با توجه به اینکه در گسترش کالبدی شهر هدف­های متعدد و گاهی متضاد با هم (همچون؛ اختصاص زمین برای گسترش شهر و به زیرساخت و ساز رفتن اراضی کشاورزی و غیره) وجود دارد، تنها با نگاهی جامعه­نگر نسبت به همه­ی عوامل تاثیرگذار در جهت­یابی توسعه­ی کالبدی شهر، می­توان اراضی بهینه را برای گسترش آتی شهر انتخاب کرد. از این­رو شناخت و مکان­یابی اراضی متناسب، جهت گسترش­آینده­ی شهر، از تصمیمات مهم برنامه­ریزان شهری می­باشد. عمده­ترین هدف در مقاله­ی حاضر ارایه و تعیین مکان­های مناسب جهت گسترش آتی شهر مرودشت بوده است. بدین منظور از ابزار توانمند و دقیق سیستم اطلاعات جغرافیایی برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشه­ها و لایه­های مختلف کاربری اراضی شهر مرودشت استفاده شده است. طی این فرآیند ابتدا شاخص­های طبیعی و انسانی مورد نیاز و تاثیرگذار در قالب ۱۰ شاخص (جهت شیب، قابلیت اراضی، اراضی سیلاب­خیز،گسل، رود ، شبکه­ی ارتباطی جاده ­ای، شبکه­ی ارتباطی ریلی، صنایع، نقاط روستایی اطراف شهر و خطوط انتقال نیرو) شناسایی، تهیه و ویرایش شدند. سپس با استفاده از مدل­ها و توابع تحلیلی سیستم اطلاعات جغرافیایی (همسایگی، حریم، هم­پوشانی و غیره)، محدوده­ی مورد مطالعه در هر یک از معیارها و شاخص­ها ایجاد و نقشه­ی جهات بهینه­ی گسترش فیزیکی در هر لایه، تعیین گردید. پس از این مرحله، عملیات استانداردسازی و تلفیق لایه­ها با استفاده از روش­های هم­پوشانی و ترکیب نقشه­ای و وزن­دهی به روش رتبه­ای انجام شد. در نهایت پس از تلفیق نقشه­های به دست آمده، نقشه­ی نهایی جهات مناسب گسترش آتی شهر مرودشت بهینه­گزینی و ارایه شد.

گسترش شهری, مکانیابی, جهات بهینه, شاخص وزن دهی, مرودشت, سیستم اطلاعات جغرافیایی