اثرخسارت یخ زدگی در مرحله گیاهچه ارقام مختلف چغندرقند

به منظور تعیین آستانه خسارت یخ زدگی در مرحله گیاهچه چغندرقند این تحقیق بر روی هفت رقم چغندرقند تجارتی ایرانی (شیرین، رسول، گدوک، ۲۷۶، ۴۲۸، ۷۲۳۳ و BR۱) تحت شرایط گلخانه و مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال ۱۳۸۱ مورد بررسی قرار گرفتند و آستانه خسارت یخ زدگی در مرحله گیاهچه برای هر رقم تعیین گردید. بدین منظور ابتدا در داخل گلدان و در فضای باز بذر ارقام فوق کشت و سپس در مراحل مختلف رشد گیاهچه (کوتیلدونی ودوبرگی) تحت تیمار دما های یخ زدگی (صفر، ۲- و ۴- درجه سانتی گراد) و به مدت ۴ و ۸ ساعت در داخل اتاقک رشد قرار گرفتند. در مزرعه نیز برای هر یک از مراحل رشد، برگها جدا و پس از انتقال به اتاقک رشد در معرض تیمارهای یخ زدگی فوق الذکر قرار گرفتند. خسارت یخ زدگی در هر یک از آزمایش های فوق بصورت خسارت ظاهری (زنده یا مرده ) و از طریق اندازه گیری فلورسانس از کلروفیل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تیمار یخ زدگی بر روی گیاهچه های رویانده شده در گلخانه نشان داد که تیمار های صفر ، ۲- و ۴- درجه سانتی گراد(با میانگین مدت زمان ۴ و ۸ ساعت) در داخل اتاقک رشد به ترتیب ۵/۰ ، ۸ و ۸۵ درصد خسارت ظاهری ایجاد کرد. تیمارهای یخ زدگی در اتاقک رشد بر روی برگهای جدا شده از مزرعه نیز همین نتایج را با تفاوتهای جزئی نشان داند. اندازه گیری فلورسانس از کلروفیل نیز به عنوان یک شاخص ارزیابی خسارت یخ زدگی، نشان داد که با افزایش تنش یخ زدگی مقدار Fm (حداکثر فلورسانس کلروفیل) و Fv/Fm (کارائی فتوشیمیائی فتوسیستم II) کاهش می یابد. مرحله دو برگی و مرحله چهار برگی به ترتیب حساس ترین و متحمل ترین مرحله رشد در شرایط مزرعه بودند. رقم گدوک حساسیت بیشتری نسبت به یخ زدگی (۸/۳۶ درصد خسارت) و رقم BR۱ کمترین خسارت (۲/۲۵ درصد) را نشان داد. می توان نتیجه گرفت که آستانه خسارت یخ زدگی در گیاهچه چغندرقند حدود ۲- درجه سانتی گراد است و در پایین تر از این دما خسارت به مزرعه چغندرقند شروع و باکاهش درجه حرارت میزان خسارت به مزرعه افزایش می یابد.

کلیدواژه ها:

Chlorophyll fluorescence ، Freezing damage ، Photosystem II ، Sugar beet ، Freezing and Threshold ، آستانه خسارت یخ زدگی ، چغندرقند ، فتوسیستم II ، فلورسانس ، کلروفیل و یخ زدگی.