مرجان مسقطیان - کارشناسی ارشد پژوهش هنرمعلم هنر استان مازندران

بخش عظیمی از فرهنگ و ادب عامه هر ملت، افسانه های آن می باشد. افسانه ها به جهت وابستگی به وقایع اجتماعی منبععمهمی برای مطالعه ی ساختارها و نظام های فرهنگی به شمار می آیند چرا که آیینه تمام نمای رنج ها، آرزوها و نیازهای بشاریهستند. سقانفارها سازه ای چوبی و چهارگوش، گونه ای از معماری بومی و مذهبی منطقه مازندران برای برپایی مراسم عزاداریحضرت ابوالفضل (ع) می باشند که از حیث معماری و آرایه ها شعیه هم هستند و رواج آنها مربوط به دوره ی قاجار است. یکیاز آرایه های تزیینی بکار رفته در سقانفارها نقاشی هایی باموضوعات مذهبی وغیرمذهبی می باشند، که تقریبا تمامی سقف بنارا می پوشانند. که مقاله حاضر به چگونگی نقش افسانه های فرهنگ عامه در تکوین نگاره های سقانفارها می پردازد و هدف آندستیابی به مضامین پیدا و پنهان افسانه ها درنگاره ها و بررسی میزان گرایش مردم مازندران به آنها در عصر قاجار می باشد.از این رو ابتدا به اوضاع اجتماعی، فرهنگی و ماذهعی عصار قاجار واشاره ای خواهیم داشت سپس توضیحاتی پیرامونسقانفارهای مازندران ارائه و بعد مفاهیم فرهنگ عامه و افسانه بیان می شود و در ادامه نگاره های سقانفارها بار معنی انواعافسانه های تمثیلی، پریان، عاشقانه و پهلوانی مورد تحلیل قرار خواهند گرفت. نیل به این هدف به صورت کتابخانه ای و میدانیو با روش تحلیلی تطبیقی تحقق می یابد. نتیجه این است که مضامین افسانه های عامه به نحوی در نگاره های سقانفارهای مازندران یافت می شود و نقاشی ها با گزینش هدفمند و بازآفرینی تصویری افسانه ها به جهت یادآوری فضایل اخلاقی وآرزوهای فردی چون شجاعت، هوشیاری، معارزه با ظلم، آزادی خواهی و ... جهت بیداری روان جامعه می کوشد و هم زبانگویای بسیاری از خرافات عصر خویش است.

سقانفارها، نگاره ها، افسانه،فرهنگ عامه