ویانا میرزائی - دانشگاه الزهرا تهران

پرنده سیمرغ یکی از نمونه های اسطورهای ایران است، که پیشینه ی حضور آن در هنر و تمدن ایرانی از دوران باستان تاکنون جلوه هایگوناگونی داشته است. این پرنده اسطوره ای با نمونه های مشابه در تمدن های همجوار؛ از جمله تمدن چین باستان، نیز دارای اشتراکاتیمی باشد. در تحقیق پیشرو به بررسی تصاویر و نقوش سیمرغ در آثار هنری ساسانی و میزان تاثیرپذیری آن از اساطیر چین، سپسسیر تحول نمادین آن در نگارگری اسلامی و متون عرفانی و اسطورهای ایران؛ پس از اسلام به ویژه عقل سرخ سهروردی و شاهنامهفردوسی پرداخته شده؛ تا به این سوال اساسی پاسخ داده شود؛ که بازتاب ویژگی های اسطوره ای این مرغ افسانه ای در گذر زمان ازدوران باستان تا دوران پس از اسلام چه دگردیسی هایی داشته است و این دگردیسی حاوی چه معناهای جدیدی می باشد. روشتحقیق، توصیفی، تحلیلی تطبیقی و تجزیه و تحلیل داده ها به شیوه استقرایی با تکیه بر منابع کتابخانه ای و اینترنتی می باشد. نتایجاین پژوهش آشکار می سازد؛ که تا قبل از ظهور اسلام در اکثر تصاویر به جای مانده از دوره ساسانیان سیمرغ پرنده ای است، دارایقدرت های مافو ق طبیعی و تصویرش نشان اقتدار نیروهای کیهانی برامور دنیای خاکی است. در واقع در باور آئینی ایرانیان باستاناین پرنده افسانه ای نماینده نور و نمود بصری آن نیز ترکیبی اسطورهای می باشد. در دوران اسلامی سیمرغ از نظر بصری با تاثیرپذیریاز همتای چینی اش به سیمرغ چینی نزدیک می شود، اما در نمود آئینی و عرفانی اش تغییری حاصل نمی شود و بهسان ادوار پیشیندر دوره اسلامی هم مظهر حقیقت و نمود نور می گردد.

سیمرغ، ساسانی، چین باستان، شاهنامه، سهروردی.