محمد علی نصیری - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط زیست، دانشگاه تهران

اغلب تمدن های قدیمی و شهر های امروزی در کنار منابع آب شکل گرفته اند . رودخانه ها به دلیل تأمین آب مورد نیاز برای حیات و کشاورزی بشر، همچنین دارا بودن اکوسیستم ها و مناظر طبیعی بکر همواره مورد توجه بوده اند. ولی امروزه با توسعه شهری ناپایدار و افزایش اثرات نامطلوب ساخت و ساز بر جداره ساحلی رودخانه، حریم رودخانه ازبین رفته و ضمن ایجاد تغییرات شدید در ساختار طبیعی رود به حیات رودخانه نیز آسیب جدی وارد شده است. بدین ترتیب با پنهان شدن چهره طبیعی رود در اثر ساخت و ساز، عملاً این اکوسیستم طبیعی تا حد یک مسیل فراموش شده تنزل می یابد. در دهه های اخیر با افزایش نگرانی های جوامع علمی و ارتقاء سطح آگاهی افکار عمومی نسبت به محیط زیست، ضرورت احیای مناطق متراکم و آسیب دیده شهری، حفاظت و باززنده سازی منابع طبیعی در شهرها و افزایش کیفیت منابع آب در کنار ارتقای کیفیت فضایی به شدت احساس می شود. با توجه به این دیدگاه ها، مرمت محیطی رودخانه های شهری مستلزم تلفیق رویکردهای اجتماعی_تاریخی با اصول طراحی اکولوژیکی است. هدف از این تحقیق باززنده سازی بخشی از رودخانه مهران رود تبریز در محدوده باغ تاریخی خلعت پوشان جهت تبدیل آن به یک محور سبز و حاشیه فعال شهری می باشد. باززنده سازی این مسیر می تواند آنرا به عنصر مهمی در شهر تبریز تبدیل کرده و با احیا ساختار طبیعی رود موجب ارتقای کیفیت های محیطی و حفظ ارزش های طبیعی – تاریخی این محور می شود. روش تحقیق در پژوهش توصیفی-تحلیلی می باشد که پس از مطالعه وبررسی اصول طراحی منظر اکولوژیک واصول باغسازی ایرانی(باغ تاریخی خلعت پوشان) ، به رویکردهای جامع تر برای مرمت محیطی رودخانه هایی که در تعامل با شهر و تاثیرات کالبدی-اجتماعی آن می باشند رسید که بازگشت رابطه صحیح و معقول انسان و طبیعت در تمامی اجزا و عناصر طراحی- دعوت عمومی به احیا بینش طبیعت گرای انسانی در شهر ها از جمله این رویکرد ها می باشند

اکوسیستم طبیعی رودخانه، مرمت محیطی رودخانه شهری، اصول طراحی منظر اکولوژیک، اصول باغسازی ایرانی